Algemene voorwaarden: de R van Reflexwerking

In sommige gevallen worden naast consumenten ook kleine ondernemers (een eenmanszaak, VOF, kleine B.V.) beschermd tegen onredelijke bedingen in algemene voorwaarden. Zij kunnen in dat geval een beroep doen op reflexwerking De bescherming die kleine ondernemers aan de zwarte en grijze lijst kunnen ontlenen.
» Meer over reflexwerking reflexwerking. Wat is reflexwerking, wanneer kun je hier een beroep op doen en hoe oordelen rechters hierover in de praktijk? Advocaat verbintenissenrecht Thomas van Vugt legt uit. 

Consumenten worden beschermd

In Nederland kennen we het consumentenrecht waarin de consument Een natuurlijke persoon die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf.
» Meer over consument consument wordt beschermd en bevoordeeld. Dit is omdat een consument aan te merken is als de zwakkere partij wanneer er overeenkomsten worden gesloten met bedrijven. Anders dan ondernemers kunnen consumenten bepaalde algemene voorwaarden die van toepassing zijn op een overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
» Meer over overeenkomst overeenkomst achteraf vernietigen, omdat bedingen uit deze algemene voorwaarden tegenover hen onredelijk zijn.

Wat is reflexwerking?

Bedrijven worden niet extra door de wet beschermd en zijn zelf verantwoordelijk voor de gevolgen die toepasselijke algemene voorwaarden met zich mee kunnen brengen. Als bedrijven het niet met algemene voorwaarden eens zijn, hadden ze niet akkoord moeten gaan met de toepasselijkheid hiervan. Maar niet ieder bedrijf is gelijk. Hoe zit het met een kleine eenmanszaak, een kapper die geen verstand heeft van juridische zaken. Zijn deze ondernemers in dit geval ook niet aan te merken als consumenten en verdienen zij net als consumenten bescherming? Ja, hiervoor bestaat de reflexwerking. Dit houdt in dat kleine wederpartijen en kleine bedrijven in sommige gevallen een beroep kunnen doen op het consumentenrecht.

Wat zijn kleine wederpartijen?

De hoedanigheid in het economische verkeer is van invloed op de mate van reflexwerking. Het moet gaan om partijen die zich in een gelijkwaardige positie kunnen bevinden als een consument. Bijvoorbeeld een bakker (eenmanszaak, VOF of ‘kleine’ B.V.) die een bedrijfsauto koopt. Hij zal met dezelfde algemene voorwaarden worden geconfronteerd als de consument. Hij zal doorgaans ook even weinig ervaring hebben met de koop van auto’s als een consument en dus een vergelijkbare positie innemen ten opzichte van de verkoopvoorwaarden van de autodealer.

Aard van de overeenkomst

Naast de hoedanigheid van de wederpartij De tegenpartij in een procedure of de partij met wie een contract is gesloten.
» Meer over wederpartij wederpartij, is ook de aard van de overeenkomst van belang. De kapper die haarproducten koopt, sluit een overeenkomst die typisch bedrijfsmatig is en waarmee hij veel ervaring heeft. In zo’n geval zal minder snel een beroep op de reflexwerking kunnen worden gedaan.

Hoe zit het met grote wederpartijen?

Reflexwerking bij kleine wederpartijen die sterk lijken op consumenten zal de regel zijn, de reflexwerking bij grote wederpartijen is een uitzondering en komt nauwelijks voor. Een wederpartij is minder beschermwaardig naarmate zij groter is. Grote wederpartijen kunnen zich in het algemeen ook beter tegen algemene voorwaarden verweren dan kleine wederpartijen, vooral omdat zij een sterkere onderhandelingspositie hebben.

Wel sprake van reflexwerking

Wanneer wel of niet reflexwerking wordt aangenomen, volgt veelal uit de rechtspraak. Zo oordeelde het Hof Amsterdam dat het beding dat de ontbinding van de leaseovereenkomst was uitgesloten onredelijk was in het geval een eenmanszaak een auto voor vier jaar had geleased en de auto vele gebreken had en de auto voortijdig werd ingeleverd. Ook toen een galeriehouder (eenmanszaak met een werknemer) een onderhouds-/servicecontract sloot voor vijf jaar met een beveiligingsbedrijf waarin een stilzwijgende verlening van vijf jaren was overeengekomen, oordeelde het Hof Amsterdam dat de galeriehouder een met een consument vergelijkbare positie had en hij toch onder de stilzwijgende verlenging uit kon komen.

Geen sprake reflexwerking: notariskantoor

Rechtbank Zwolle kende geen reflexwerking toe in de situatie van een notaris die een overeenkomst was aangegaan met een leverancier van een telefooninstallatie. In de algemene voorwaarden van de leverancier was de ontbinding uitgesloten. De notaris deed vervolgens een beroep op de reflexwerking en stelde dat het uitsluiten van ontbinding in deze situatie onredelijk was. Deze vlieger ging niet op. Het notariskantoor moet als een juridisch professional worden aangemerkt van wie mocht worden verwacht dat zij zich in de algemene voorwaarden zou verdiepen.

Geen sprake reflexwerking: handelaar in tractoren

De rechtbank Utrecht oordeelde in een andere zaak eveneens dat het beroep op reflexwerking niet opging. Hier ging het om een overeenkomst die gesloten was tussen een importeur van tractoren en een handelaar in tractoren waarbij in de algemene voorwaarden verrekening Het tegen elkaar wegstrepen van schulden over en weer waardoor een verbintenis teniet gaat.
» Meer over verrekening verrekening was uitgesloten. De rechtbank oordeelde dat de handelaar in tractoren niet aan te merken was als een wederpartij die gelijk te stellen was aan een consument.

Tip voor de (kleine) wederpartij

In het geval een kleine ondernemer een beroep doet op reflexwerking in die zin dat deze kleine ondernemer vindt dat hij in een bepaalde situatie eenzelfde bescherming behoort te genieten als een consument, dan zal de ondernemer dit wel duidelijk met feiten moeten onderbouwen.

Advocaat voor algemene voorwaarden

De verbintenissenrecht advocaten van AMS hebben niet alleen veel ervaring met het onderhandelen over en het opstellen van algemene voorwaarden, maar procederen daar ook over voor hun cliënten, indien dat nodig is. De advocaten van AMS zijn sterk betrokken bij de zaken van hun cliënten, werken met korte lijnen en bieden scherpe tarieven.