Algemene voorwaarden: de X van de herschikte EEX-verordening

Een Nederlandse groothandel en een Poolse onderneming zijn in een geschil verwikkeld geraakt. De groothandel stelt een procedure in bij de rechtbank Rotterdam. De Poolse onderneming meent dat de Poolse rechtbank bevoegd is. Zij heeft in haar algemene voorwaarden namelijk een forumkeuze voor de Poolse rechter opgenomen. Welke rechtbank is bevoegd? Advocaat verbintenissenrecht Thomas van Vugt, die zich veel bezighoudt met contractenrecht en algemene voorwaarden, zet aan de hand van een recente uitspraak uiteen waar je op moet letten bij het overeenkomen van een forumkeuzebeding Een contractuele bepaling waarin de bevoegde rechter voor beslechting van geschillen door partijen wordt aangewezen.
» Meer over forumkeuzebeding forumkeuzebeding.

Wat regelt de herschikte EEX-Verordening?

De herschikte EEX-Vo (Brussel Ibis-Vo) is een Europese verordening waarin de rechtelijke bevoegdheid bij handelszaken tussen partijen die gevestigd of woonachtig zijn in de EU is geregeld, waarbij een vordering na 10 januari 2015 is ingesteld. Op deze regels kan een uitzondering worden gemaakt doordat partijen een forumkeuzebeding overeenkomen.

Geldigheid forumkeuzebeding

Uit artikel 25 van de herschikte EEX-Vo volgt dat twee vereisten aan een forumkeuzebeding  worden gesteld:
1. het beding moet het voorwerp zijn geweest van wilsovereenstemming De wederzijdse bereidheid van partijen om een bepaalde overeenkomst te sluiten
» Meer over wilsovereenstemming wilsovereenstemming van partijen; en
2. de inhoud van het beding moet voldoende nauwkeurig zijn.
Voldoet het forumkeuzebeding hier niet aan, dan is zij niet geldig. De rechter zal dan moeten onderzoeken of de herschikte EEX-Vo via een andere weg formeel van toepassing is. Bijvoorbeeld omdat de verweerder woonplaats heeft in een lidstaat.

Wilsovereenstemming

Indien een partij een forumkeuzebeding opneemt in haar algemene voorwaarden, dan dient de door beide partijen ondertekende overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
» Meer over overeenkomst overeenkomst uitdrukkelijk naar deze algemene voorwaarden te verwijzen. Hieraan is niet voldaan wanneer een overeenkomst in algemene zin verwijst naar een offerte die op haar beurt weer verwijst naar algemene voorwaarden (met daarin de forumkeuze). Een overeenkomst (of beding in algemene voorwaarden) tot aanwijzing van een bevoegde rechtbank kan namelijk slechts worden aangenomen indien partijen over de aanwijzing van de bevoegde rechter wilsovereenstemming hebben bereikt.

Inhoud voldoende nauwkeurig

Een forumkeuzebeding moet zo worden geformuleerd dat enkel op grond van de bewoordingen ervan kan worden bepaald welk gerecht bevoegd is. Het beding moet dus objectieve elementen bevatten waarover partijen overeenstemming hebben bereikt voor de keuze van het gerecht of de gerechten waaraan zij hun ontstane of toekomstige geschillen willen voorleggen.

Praktijkvoorbeeld forumkeuzebeding

De Rotterdamse groothandel Commodity Line kocht in 2017 een grote partij chiazaden (Chia seeds) van de Poolse onderneming Katolik Group. Deze partij chiazaden voldeed niet aan de koopovereenkomst De overeenkomst waarbij de verkoper zich verbindt een zaak te geven aan de koper tegen betaling van een prijs.
» Meer over koopovereenkomst koopovereenkomst vanwege een te hoog percentage mycotoxine aflatoxime dat hierin was aangetroffen. De groothandel vorderde daarop schadevergoeding van de Poolse onderneming.

Rechtbank Rotterdam bevoegd?

Uit artikel 7 lid 1 van de herschikte EEX-Vo volgde dat de rechtbank Rotterdam bevoegd was over dit geschil te beslechten. Uit dit artikel volgt dat ten aanzien van verbintenissen uit overeenkomst (bijv. een koopovereenkomst) een persoon woonachtig in een andere lidstaat kan worden opgeroepen voor het gerecht waar de verbintenis die aan de eis ten grondslag ligt, is uitgevoerd of moet worden uitgevoerd. Voor de koop van roerende zaken, is de rechtbank van de lidstaat waar de roerende zaken zijn geleverd bevoegd. De chiazaden waren in Rotterdam geleverd, dus Rechtbank Rotterdam was bevoegd.

Forumkeuzebeding in algemene voorwaarden

De groothandel startte dus een procedure bij Rechtbank Rotterdam. De advocaat van Katolik Group wierp echter een bevoegdheidsincident Een incidentele vordering waarin de bevoegdheid van de rechter wordt betwist door de gedaagde partij.
» Meer over bevoegdheidsincident bevoegdheidsincident op en meende dat de rechtbank zich onbevoegd moest verklaren. De rechtbank was volgens de advocaat van de Poolse onderneming onbevoegd, omdat de onderneming in haar algemene voorwaarden een forumkeuzebeding had opgenomen voor de Poolse rechter. Het forumkeuzebeding luidde:
“[…] Disputes which cannot be resolved amicably shall be settled by the competent court with jurisdiction at the registered seat of the Seller and by Polish law.”

Wilsovereenstemming en forumkeuze

De rechtbank was verplicht te onderzoeken of het beding dat haar (on)bevoegd verklaarde, daadwerkelijk het voorwerp is geweest van een wilsovereenstemming tussen partijen die duidelijk en nauwkeurig tot uiting was gekomen. De daadwerkelijke instemming van de partijen is een van de doelstellingen van die bepaling. De rechtbank diende dus te onderzoeken of tussen Commodity Line en Katolik Group zodanige wilsovereenstemming was ontstaan over de forumkeuze.

Geen wilsovereenstemming

In de koopovereenkomst bleek niet verwezen te zijn naar de algemene voorwaarden van de Poolse onderneming. Zodoende werd de tekst van deze algemene voorwaarden niet van toepassing verklaard op de overeenkomst en was er ook geen sprake van wilsovereenstemming met betrekking tot de forumkeuze. De forumkeuze miste dan ook toepassing. Rechtbank Rotterdam was dan ook bevoegd over dit geschil te oordelen.