Algemene voorwaarden: de Z van de Zwarte lijst

Mag je als ondernemer in je algemene voorwaarden opnemen dat de afgesproken prijs door jou op ieder moment mag worden verhoogd? Of dat er een verjaring Verjaring betekent dat een rechtsvordering door verloop van een bepaalde tijd niet langer in rechte afdwingbaar is.
» Meer over verjaring verjaringstermijn van minder dan een jaar geldt? Of dat de consument Een natuurlijke persoon die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf.
» Meer over consument consument haar betaling niet mag opschorten? Advocaat verbintenissenrecht Thomas van Vugt besteedt in haar laatste blog in de algemene voorwaarden serie aandacht aan de zwarte lijst Bedingen in algemene voorwaarden die onredelijk bezwarend worden geacht voorzover gebruikt in een consumentenovereenkomst.
» Meer over zwarte lijst zwarte lijst en aan een aantal onredelijke bedingen die op deze zwarte lijst staan vermeld.

Lijsten voor de consumenten

In onze wet zijn twee lijsten opgenomen, de grijze en de zwarte lijst, met daarin allerlei vernietigbare bedingen. Deze lijsten zijn in beginsel beperkt tot overeenkomsten die gesloten zijn met consumenten. Een consument is een natuurlijk persoon Een mens met rechten en plichten.
» Meer over natuurlijk persoon natuurlijk persoon, die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf. In sommige gevallen kan ook een kleine ondernemer een beroep doen op deze lijsten. Meer hierover in mijn blog de R van Reflexwerking.

Wat betekent de zwarte lijst?

In de zwarte lijst zijn bedingen opgenomen die daadwerkelijk als onredelijk bezwarend worden aangemerkt. Dit zijn bedingen waarvan de wetgever heeft geoordeeld dat de ondernemer zich hier niet op mag beroepen omdat zij het evenwicht tussen de rechten en verplichtingen uit de gesloten overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
» Meer over overeenkomst overeenkomst ten nadele van de consument verstoren. Deze bedingen zijn dus altijd vernietigbaar.

Grondslagen zwarte lijst

De redenen dat deze zwarte lijst bestaat, zijn de behoefte aan rechtszekerheid en het waken voor een onevenredig groot beslag op de rechterlijke macht.

Wat is de grijze lijst?

In de grijze lijst Bedingen in algemene voorwaarden die onredelijk bezwarend worden vermoed.
» Meer over grijze lijst grijze lijst zijn bedingen opgenomen waarvan wordt vermoed dat die onredelijk bezwarend zijn. De ondernemer en dus de gebruiker van de algemene voorwaarden kan echter tegenbewijs leveren tegen dit wettelijk vermoeden. Een voorbeeld van een beding dat op de grijze lijst is geplaatst is bijvoorbeeld het annuleringsbeding waarover ik in mijn vorige blog heb geschreven.

De blauwe lijst

Naast de grijze en zwarte lijst, is er ook nog een blauwe lijst. Deze blauwe lijst is een bijlage van de Europese Richtlijn betreffende oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten (Richtlijn 93/13/EEG). Deze Richtlijn bevat een niet uitputtende lijst van bedingen die als oneerlijk kunnen worden aangemerkt. Het gaat om een indicatieve lijst. Dit betekent dat deze lijst door de lidstaten in het kader van hun nationale wetgeving aangevuld of beperkender kan worden geformuleerd.

Nederlandse rechter en de blauwe lijst

Lidstaten zijn vrij deze lijst wel of niet of slechts gedeeltelijk over te nemen. Nederland heeft deze blauwe lijst in het geheel niet overgenomen. Niettemin zal de rechter in Nederland rekening moeten houden met het bestaan van deze lijst. Uit recente rechtspraak volgt dat wanneer een beding op de blauwe lijst voorkomt, dit een indicatie oplevert dat het beding oneerlijk zou kunnen zijn. Ook volgt uit deze rechtspraak dat de rechter in dat geval ambtshalve moet beoordelen of het beding onredelijk is. Zo ja, dan zal de rechter het beding vernietigen.

Advocaat voor juridische bijstand

De plicht van de nationale rechter om ambtshalve te onderzoeken of een beding oneerlijk is, omvat alle bedingen. Door ambtshalve te toetsen, kan de rechter het tussen de consument en de ondernemer bestaande gebrek aan evenwicht compenseren. Dit is ook niet geheel onbegrijpelijk, omdat een consument vaak helemaal niet weet wanneer een beding op de zwarte lijst voorkomt. En dit beding dus onredelijk en vernietigbaar is. Maar ook als de consument is voorzien van juridische bijstand, dient de rechter het beding alsnog ambtshalve te toetsen.

Bedingen die op de zwarte lijst staan

Een beding dat een consument geheel en onvoorwaardelijk het recht ontneemt de door de gebruiker toegezegde prestatie op te eisen, is onredelijk. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer een verkoper niet op tijd het product levert, de consumentkoper alleen nog maar recht heeft op schadevergoeding en niet meer op het product.

Andere voorbeelden van onredelijke bedingen

Ook het uitsluiten van het opschortingsrecht Het recht van een schuldenaar de nakoming van zijn verbintenis op te schorten totdat de schuldeiser zijn opeisbare vordering op schuldenaar heeft voldaan.
» Meer over opschortingsrecht opschortingsrecht van een consument en het verkorten van een verjarings- of vervaltermijn tot minder dan een jaar zijn onredelijke bedingen. Net als het verhogen van een overeengekomen prijs binnen drie maanden na het sluiten van de overeenkomst. Deze prijsverhoging binnen drie maanden is alleen toegestaan, en dus redelijk, wanneer de consument de mogelijkheid krijgt de overeenkomst om deze reden te ontbinden.