Ambtenaren en sociale media: waar ligt de grens?

Een ambtenaar bij het ministerie van Veiligheid en Justitie werd onlangs geschorst en dreigt te worden ontslagen vanwege een tweet over de radicale beweging IS. Die maatregel wekt weinig verbazing. Maar waar ligt nu de grens? Steeds vaker ontstaat er discussie over de vraag hoe ver ambtenaren mogen gaan op Facebook en Twitter. Ondanks de Sociale Media Code van de Rijksoverheid lijkt er nog geen duidelijkheid te zijn over de grenzen van de vrijheid van meningsuiting van ambtenaren. Advocaat ambtenarenrecht Sander Schouten legt uit.

Uitlatingen op Twitter zorgen voor schorsing

Een voorbeeld van een recente zaak, die onlangs in het nieuws was: Yasima Haifi, ambtenaar bij het ministerie van Veiligheid en Justitie, werd geschorst en dreigt te worden ontslagen naar aanleiding van een door haar geplaatste tweet over de radicale beweging IS. Reden voor de schorsing is volgens het ministerie dat haar uitlatingen op Twitter rechtstreeks betrekking hebben op de werkzaamheden van het orgaan waar zij gedetacheerd is.

Geen betrekking op inhoudelijke werkzaamheden

Opvallend is daarbij dat de uitingen van Haifi geen betrekking hebben op haar inhoudelijke werkzaamheden, zij is slechts werkzaam op het gebeid van het personeelsbeleid. Dit is niet de eerste keer dat een ambtenaar op de vingers wordt getikt vanwege een uitlating op sociale media. Zo werd er een leraar ontslagen om een post over de islam en zijn er diverse zaken bekend waarin politieagenten op de vingers zijn getikt voor uitlatingen over lopende zaken.

Aard en ernst van de uitlatingen cruciaal

Ambtenaren moeten er rekening mee houden dat uitingen op sociale media het aanzien van de ambtelijke organisatie waar zij werken kunnen schaden. Ambtenaren worden gezien als de ambassadeurs van deze organisaties. Vaak beseffen ze niet wat voor gevolg een tweet of een Facebookpost kan hebben. Ook als deze geplaatst is onder persoonlijke titel. Factoren die van belang zijn bij de beoordeling of een ambtenaar over de schreef gaat zijn onder meer: het tijdstip waarop te uitspraken zijn gedaan (tijdens werktijd?), de wijze waarop de uitspraken zijn gedaan, de voorzienbaarheid van de schadelijkheid van de uitspraken, de ernst en de duur van de problemen die ontstaan voor de dienstvervulling van de ambtenaar en het functioneren van de openbare dienst waar deze voor werkt.

Omstreden tweets zijn meestal op persoonlijke titel

De meeste omstreden tweets van ambtenaren worden gedaan op persoonlijke titel en uitdrukkelijk niet uit naam van het publieke orgaan waar zij voor werken. Bij online activiteiten van de ambtenaar is dit onderscheid echter niet altijd goed te maken. Vaak wordt een uiting van een ambtenaar door de buitenwereld toegerekend aan het publieke orgaan. Dit neemt niet weg dat ambtenaren privé een andere mening kunnen hebben over zaken dan het publieke orgaan waar zij voor werken. Zij dienen hier echter zorgvuldig mee om te gaan.

Vrijheid van meningsuiting

Ambtelijke principes die voortvloeien uit de voor ambtenaren geldende regels en richtlijnen, zoals de Aanwijzingen Externe Contacten Rijksambtenaren, gelden ook online. Hierbij wordt aangenomen dat een ambtenaar 24/7 en dus niet alleen op hun werk hieraan gebonden zijn. Hiervoor zijn in beginsel geen specifieke aanvullende richtlijnen nodig die zien op het gebruik van sociale media. Het is aan de ambtenaar zelf om een afweging te maken tussen zijn verplichting als ambtenaar om geen uitlatingen te doen die hun goed functioneren en het functioneren van zijn werkgever kunnen schaden en zijn recht van vrijheid van meningsuiting. Daarbij dient de ambtenaar altijd te beseffen dat ambtenaren in hun contacten met derden niet spreken namens zichzelf, maar optreden namens het publieke orgaan waar zij werkzaam zijn. Een ambtenaar dient dan ook terughoudend te zijn bij het doen van (met name) politieke uitspraken.

Reden voor ontslag?

Of het doen van de uitlatingen op sociale media reden is voor ontslag, is sterk afhankelijk van de omstandigheden van de zaak en de inhoud van de uitlatingen. Wanneer u als ambtenaar geschorst wordt en/of dreigt te worden ontslagen, is het dan ook zaak om uw zaak te bespreken met een advocaat gespecialiseerd in ambtenarenrecht Een bijzondere regeling in het arbeidsrecht waarin de rechtspositie van ambtenaren wordt geregeld.
» Meer over ambtenarenrecht ambtenarenrecht.