De reorganisatie bij Defensie kent zijn weerga niet. Duizenden banen verdwijnen. Maar wat zijn de rechten en plichten bij ontslag? Militairen die vrijwillig afscheid nemen, komen in aanmerking komen voor een ontslagvergoeding. Maar wat als je niet instemt met ontslag? Advocaat ambtenarenrecht Sander Schouten legt uit.
De reorganisatie bij Defensie is al meer dan twee jaar aan de gang. Het startsein was de Beleidsbrief Defensie na de kredietcrisis van 8 april 2011. Ten gevolge daarvan zijn eenheden opgeheven, materieel en locaties afgestoten, en ongeveer 12.000 banen verdwenen. Daarmee is de pijn nog niet geleden. De nota In het belang van Nederland die op Prinsjesdag aangekondigd werd, voorziet in een verdere inkrimping. Nog 2.400 banen staan op de tocht. Op 6 december 2011 is Defensie met de vakbonden voor overheidspersoneel het Sociaal Beleidskader Defensie 2012-2016 (SBK) overeengekomen. Daarin zijn afspraken vastgelegd voor degenen die getroffen worden door de reorganisatie.
Een knelpuntcategorie is een categorie personeel waar banen komen te vervallen. De Minister van Defensie wijst die categorieën aan. Iedere werknemer in een knelpuntcategorie wordt daarover per brief geïnformeerd. Deze ‘knelpunter’ kan op grond van het SBK bij vrijwillig ontslag aanspraak maken op een financiële voorziening (zoals een som geld, een gegarandeerd maandelijks inkomen of loonaanvulling) of zich aanmelden als herplaatsingskandidaat (daarover hierna meer). Knelpuntcategorieën bij de militairen waren onder andere Officieren van het Korps Zeeofficieren in de rang van KLTZ en Officieren in de rang van KLOL. Knelpuntcategorieën bij het burgerpersoneel waren onder andere Administratief personeel en Stafmedewerkers bij de KMAR.
Remplaçanten zijn werknemers bij Defensie die vrijwillig vertrekken om plaats te maken voor collega’s die met ontslag worden bedreigd in het kader van de reorganisatie. Remplaçant kan je alleen zijn als je eigen functie niet op de tocht staat. Degene die met ontslag bedreigd wordt, mag alleen je functie overnemen als hij daarvoor geschikt is. Dat betekent dat een wachtmeester van de KMar niet plaats mag maken voor een sergeant van de KL. Remplaçant worden heeft zo zijn voordelen. Een remplaçant kan aanspraak maken op één van de financiële voorzieningen van het SBK (zoals een stimuleringspremie, een gegarandeerd maandelijks inkomen, loonaanvulling of faciliteiten die het opzetten van een eigen bedrijf bevorderen).
Als je functie vervalt, wordt je herplaatsingskandidaat. Het herplaatsingstraject duurt 1 tot 1,5 jaar, afhankelijk van de duur van je dienstverband. Je krijgt eerst 3 maanden de tijd om zelf een andere functie te vinden. Lukt dit niet, dan word je interne herplaatsingskandidaat. Je mag dan 3 maanden lang non-stop intern solliciteren. Mocht ook dat geen passende functie opleveren, dan wordt je de 3 maanden daarna externe herplaatsingskandidaat. Met behulp van Defensie wordt gezocht naar een baan binnen of buiten Defensie. Na deze drie maanden zal de focus uitsluitend nog liggen op een functie buiten Defensie. Daarbij kunnen extra middelen worden ingezet zoals opleidingen, arbeidsbemiddeling, voorzieningen voor zelfstandig ondernemerschap en/of tegemoetkoming in verhuiskosten. Indien herplaatsing niet mogelijk is gebleken, volgt ontslag op grond van boventalligheid, direct na afloop van de herplaatsingstermijn.
Ambtenaren die vrijwillig vertrekken worden beloond. Dat zijn de eerder genoemde knelpunters, maar ook remplaçanten en herplaatsingskandidaten die uiteindelijk een baan buiten Defensie vinden. Deze ‘stimuleringspremie’ bedraagt maximaal € 75.000,–. Voor een knelpunter bedraagt deze 6 maandsalarissen + 50% van het salaris dat verdiend zou zijn gedurende de resterende herplaatsingsduur (met een maximum van 18 maanden). Herplaatsingskandidaten en remplaçanten krijgen 3 maandsalarissen + 50% van het salaris dat verdiend zou zijn gedurende de resterende herplaatsingsduur (met een maximum van 18 maanden). Met de aanspraak op deze stimuleringspremie vervallen de rechten op overige aanspraken van het SBK zoals bovenwettelijke uitkeringen (zie hieronder bij ‘Loonaanvulling bij vrijwillig ontslag’).
Als je minimaal 24 jaar in dienst bent bij Defensie, en knelpunter, remplaçant of interne herplaatsingskandidaat bent, kan je bij ontslag in aanmerking komen voor een loongarantieregeling tot aan de je pensioengerechtigde leeftijd van 30% (bij 24-28 dienstjaren), 35% (bij 28 – 32 dienstjaren) of 37,5% (bij 32 of meer dienstjaren) van het laatstgenoten salaris. Dienstjaren in het buitenland in het kader van vredesmissies tellen dubbel. Met de aanspraak op deze garantieregeling vervallen de rechten op overige aanspraken van het SBK zoals de stimuleringspremie.
Remplaçanten, herplaatsingskandidaten of knelpunters die vrijwillig ontslag nemen, hebben geen recht op een WW-uitkering. Defensie betaalt vult daarom op hun verzoek, indien zij een baan elders gevonden hebben, hun loon aan tot het maximum dagloon dat bij Defensie verdiend had kunnen worden. Deze loonaanvulling geldt voor de duur waarop de werknemer recht op WW gehad zou hebben. Indien de werknemer door zijn nieuwe baas ontslagen wordt, eindigt ook de loonaanvulling.
De bijdrage in de verhuiskosten is maximaal € 7.750,–. Opleidingen mag je volgen, zolang deze de maximale duur van het herplaatsingstraject niet overschrijden. Een opleiding in hetzelfde functiegebied, gericht op een loopbaan buiten defensie, wordt volledig vergoed. Opleidingen in andere functiegebieden, gericht op werk buiten Defensie, worden tot het bedrag van maximaal € 8.000,– vergoed.
De uitvoering van de reorganisatie op individueel niveau vindt plaats door middel van besluiten. Het begint met het aanwijzen van knelpunters. Het traject eindigt mogelijk met een ontslagbesluit. Mocht u het niet eens zijn met een beslissing, dan kunt u bezwaar maken tegen het besluit. Het is van belang dat dit op tijd gebeurt.