Maaltijdbezorgers van Deliveroo zijn ook volgens het hof werknemers

Twee jaar geleden blogden wij al over de maaltijdbezorgers van Deliveroo. Toen kwam de kantonrechter Amsterdam tot het oordeel dat de zzp’ers als werknemers kwalificeerden. Deliveroo was het hier echter niet mee eens en stelde hoger beroep Ons burgerlijk procesrecht kent het beginsel dat er onderzocht wordt in twee instanties: een ieder heeft het recht op een nieuwe behandeling van de zaak door een hogere rechter.
» Meer over hoger beroep hoger beroep in. Onlangs boog het gerechtshof Amsterdam zich dus weer over de Deliveroo-maaltijdbezorgers. Arbeidsrecht-advocaat Sander Schouten bespreekt deze uitspraak.

Hoe zat het ook alweer?

Deliveroo biedt in Nederland een online maaltijdbestel- en betaalsysteem aan. Daarnaast bezorgt Deliveroo natuurlijk maaltijden van restaurants aan klanten. Oorspronkelijk nam Deliveroo zijn maaltijdbezorgers in dienst op basis van een arbeidsovereenkomst De overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten.
» Meer over arbeidsovereenkomst arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. Vanaf 1 juli 2018 veranderde dit en sindsdien werken de bezorgers alleen nog op basis van een overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
» Meer over overeenkomst overeenkomst van opdracht De overeenkomst waarbij iemand anders dan op grond van een arbeidsovereenkomst diensten verrichten voor een opdrachtgever.
» Meer over opdracht opdracht. Die overeenkomst bepaalt onder andere dat bezorgers zich moeten inschrijven bij de Kamer van Koophandel Een publieke instelling gericht op advisering en ondersteuning van ondernemers en beheerder van het Handelsregister.
» Meer over kamer van Koophandel Kamer van Koophandel als zzp’er.

Twee soorten opdrachtovereenkomsten

Sinds september 2018 hanteert Deliveroo twee soorten opdrachtovereenkomsten. Allereerst de Regular-overeenkomst, op grond waarvan een maaltijdbezorger per vier weken maximaal 40% van het reguliere minimumloon kan verdienen en btw-afdracht niet verplicht is. Ten tweede kent Deliveroo de Unlimited-overeenkomst, op basis waarvan een bezorger meer kan verdienen en wel btw in rekening dient te brengen en dus ook moet afdragen. Voor beide typen overeenkomst geldt dat betaling per afgeleverde bezorging plaatsvindt en op basis van facturering, waarbij Deliveroo namens de maaltijdbezorger een aan Deliveroo gerichte factuur opstelt.

Systeem om bestellingen te ontvangen

Tegenwoordig maken de bezorgers gebruik van het zogenoemde Free Login-systeem. Het is voor bezorgers thans niet meer mogelijk om vooraf tijdblokken te reserveren waardoor bezorgers zich nog slechts kunnen aanmelden ‘op het moment zelf’. Dit houdt in dat uitsluitend maaltijdbezorgers die zijn ingelogd een bestelling aangeboden kunnen krijgen, welke door de bezorger kan worden geweigerd onder opgave van een reden.

Vervanging en materiaal

Volgens de overeenkomst van opdracht mogen de bezorgers zich laten vervangen. Ook het materiaal, althans in ieder geval een smartphone en een fiets, motorfiets, auto of scooter, levert de bezorger zelf.

Eerste aanleg

De kantonrechter Amsterdam merkte de relatie tussen Deliveroo en zijn bezorgers aan als een arbeidsovereenkomst. De kantonrechter overwoog daartoe omdat – kort gezegd – de aard van het werk en de rechtsverhouding tussen deze partijen niet wezenlijk was gewijzigd vanaf het moment dat Deliveroo de bezorgers niet langer een arbeidsovereenkomst aanbood, maar een overeenkomst van opdracht met hen overeenkwam. 

Hof: partijbedoeling speelt geen rol

Voor het juridisch kader verwijst het hof allereerst naar het zeer recent arrest X/Gemeente Amsterdam. In dat arrest oordeelde de Hoge Raad dat de bedoeling van partijen niet langer een rol speelt bij de vraag of een overeenkomst aangemerkt dient te worden als een arbeidsovereenkomst. Voor de kwalificatie van een arbeidsrelatie moet dan ook worden gekeken naar de elementen: (i) gezag, (ii) loon, (iii) gedurende zekere tijd en (iv) arbeid. Vervolgens dient deze kwalificatie te gebeuren aan de hand van de rechten en verplichtingen die partijen zijn overeengekomen, waarbij gekeken kan worden naar alle relevante omstandigheden van het geval. Daarna gaat het hof deze elementen toepassen op de rechtsverhouding Deliveroo en zijn maaltijdbezorgers.

Arbeid: aanwezig

Het hof stelt voorop dat de maaltijdbezorgers een grote mate van vrijheid hebben om zich aan te melden wanneer zij dat willen en om aangeboden ritten vervolgens te accepteren of niet. Daarnaast overweegt het hof dat de maaltijdbezorgers zich weliswaar mogen laten vervangen, maar het hof stelt ook vast dat het in de praktijk niet (vaak) voorkomt dat een bezorger zich permanent door iemand anders laat vervangen, zonder dat dit vooraf door Deliveroo is goedgekeurd. Op dit punt verschilt de Deliveroo-zaak dan ook met de alom bekende PostNL-zaken. In het verlengde oordeelt het hof dat de vervangingsmogelijkheid niet onverenigbaar is met het bestaan van een arbeidsovereenkomst. Immers, ook binnen een arbeidsrelatie kan een werknemer zich met toestemming van een werkgever laten vervangen. Dit geldt ook omdat de werkzaamheden relatief eenvoudig zijn en Deliveroo dus kennelijk weinig eisen stelt aan de toestemming die het aan een bezorger geeft om zich te laten vervangen.

Loon: aanwezig

Doordat de bezorgers automatisch tweewekelijks een betaling van Deliveroo ontvangen, lijkt dat volgens het hof meer op een gebruikelijke gang van zaken bij een arbeidsovereenkomst. Immers, ook in een arbeidsovereenkomst is de werkgever verplicht uit zichzelf het loon te betalen. Bij een overeenkomst van opdracht is het gebruikelijk dat een opdrachtnemer zelf factureert. Ook is gebleken dat 67% van de bezorgers niet btw-plichtig zijn. Het Hof van Justitie heeft in het arrest FNV/Kiem geoordeeld dat het ontbreken van ondernemerschap juist een indicatie kan zijn voor werknemerschap. Het hof komt dan ook tot het oordeel dat de bezorgers loon ontvangen.

Gezag: aanwezig

De wijze waarop Deliveroo de werkzaamheden door zijn bezorgers laat uitoefenen, duidt naar het oordeel van het hof op een gezagsrelatie. Het hof overweegt dat de werkzaamheden die de bezorgers verrichten – het ophalen en bezorgen van voedsel – weinig aanwijzingen behoeven. Het hof is het, onder verwijzing van het Ponstypiste-arrest van de Hoge Raad, met FNV eens dat het verrichten van ‘gewone bedrijfsarbeid’ kan duiden op een gezagsverhouding De ondergeschiktheid van de werknemer ten opzichte van de werkgever.
» Meer over gezagsverhouding gezagsverhouding en dat het bezorgen van maaltijden een van de kernactiviteiten is van Deliveroo. Ook het feit dat Deliveroo steeds eenzijdig de inhoud van de overeenkomsten en de wijze waarop de werkzaamheden worden georganiseerd wijzigt, is een aanwijzing dat er sprake is van een gezagsverhouding. Bovendien kan Deliveroo een vergaande controle uitoefenen op de bezorgers, doordat de locatie van ingelogde bezorgers aan de hand van een GPS-systeem voortdurend kan worden bijgehouden. Tot slot duidt ook de eenzijdig vastgestelde betaalmethode op een vergaande bemoeienis van Deliveroo op het bezorgproces en vormt daarmee een duidelijke aanwijzing van gezag, aldus het hof. 

Gedurende tijd: aanwezig

Het is volgens het hof niet gebleken dat de maaltijdbezorgers in verwaarloosbare omvang werkzaamheden hebben verricht. Ook aan het criterium dat de arbeid gedurende een zekere tijd dient te worden verricht, is voldaan.

Hof: aan alle elementen is voldaan

Het hof komt dan ook tot het eindoordeel dat slechts de aan de bezorgers, ten aanzien van het verrichten van de arbeid, gegeven vrijheid een omstandigheid is die eerder wijst op de afwezigheid dan op de aanwezigheid van een arbeidsovereenkomst. Alle overige elementen en omstandigheden wijzen meer op een arbeidsrelatie. Het hof concludeert dan ook dat de bezorgers van Deliveroo werkzaam zijn op basis van een arbeidsovereenkomst.