Mag een werknemer erop vertrouwen dat een leaseauto een vaste arbeidsvoorwaarde is?

Deze vraag is niet één-twee-drie te beantwoorden. Een arbeidsvoorwaarde is in principe een gemaakte afspraak tussen een werkgever en een werknemer met betrekking tot een recht of plicht in het kader van de arbeidsovereenkomst De overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten.
» Meer over arbeidsovereenkomst arbeidsovereenkomst. De meest bekende arbeidsvoorwaarden zijn: functie, loon, aantal vakantiedagen en de arbeidsomvang. In de praktijk blijkt echter dat het soms lastig is om te bepalen óf er sprake is van een arbeidsvoorwaarde. Vaak zien wij namelijk dat werknemers een extraatje krijgen, zonder dat daar schriftelijk iets over is vastgelegd. Dat kan grote gevolgen hebben. Als dat extraatje namelijk als arbeidsvoorwaarde kwalificeert, dan is de werkgever daaraan gebonden en kan de werkgever dat niet zomaar eenzijdig wijzigen. Het is dan ook de vraag wanneer een extraatje een arbeidsvoorwaarde wordt. Onlangs boog het gerechtshof zich over de vraag of een toegekende leaseauto een arbeidsvoorwaarde was geworden. Arbeidsrecht-advocaat Sander Schouten bespreekt deze uitspraak.

Leaseauto bij structureel 15.000 zakelijke km op jaarbasis

Sinds 1999 is werkneemster in dienst bij Actor en vanaf 1 januari 2004 vervult zij haar huidige functie. Op dat moment bevatte de toen geldende cao (collectieve arbeidsovereenkomst) Een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) is een schriftelijke overeenkomst waarin afspraken over arbeidsvoorwaarden zijn vastgelegd.
» Meer over cao (collectieve arbeidsovereenkomst) cao een leaseregeling, waarin was bepaald dat Actor een leaseauto aan een werknemer kon toekennen als deze werknemer structureel minimaal 15.000 zakelijke kilometers op jaarbasis reed. De kilometers die een werknemer voor het woon-werkverkeer maakte, telden niet mee.

Niet langer recht op leaseauto

Tussen de jaren 2004 en 2016 had werkneemster vier verschillende leaseauto’s. Bij brief van 22 september 2016 liet Actor aan werkneemster weten dat zij niet in aanmerking kwam voor een nieuwe leaseauto als het huidige leasecontract in 2020 afliep. Actor was namelijk van Zoetermeer naar Woerden verhuisd en daardoor zouden de meeste overleggen op kantoor plaatsvinden en dus zou het aantal zakelijk te rijden kilometer aanzienlijk minder worden. Het viel dan ook niet te verwachten dat werkneemster boven de grens van jaarlijks 15.000 zakelijke kilometers zou komen, zoals in de geldende cao was opgenomen. Wel bood Actor een financiële overgangsregeling aan.

Arbeidsvoorwaarde?

Werkneemster is van mening dat het gebruik van een leaseauto een vaste arbeidsvoorwaarde is geworden. Zij voert aan dat zij van meet af aan nooit aan de ’15.000 kilometer’-voorwaarde voldeed. Actor wist dit en heeft hier nooit een opmerking over gemaakt.

Mocht Actor leaseauto intrekken?

De vraag die in deze zaak voorligt is dan ook of Actor eenzijdig mocht besluiten om de toekenning van een leaseauto aan werkneemster in te trekken. In eerste aanleg heeft de kantonrechter deze vraag bevestigend beantwoord. Is het hof het met die beslissing eens?

Werkneemster voldeed niet aan voorwaarde

Het hof overweegt allereerst dat de voorwaarde voor het minimumaantal kilometers een onder een duidelijke voorwaarde toegekend recht op een leaseauto betreft. Verder staat vast dat werkneemster in ieder geval sinds 2015 niet meer aan deze voorwaarde voldeed.

Mocht werkneemster vertrouwen op arbeidsvoorwaarde?

De vraag die rijst is of werkneemster er gerechtvaardigd op mocht vertrouwen dat het gebruik van een leaseauto inmiddels tot haar arbeidsvoorwaarden was gaan behoren. Ook als zij niet voldeed aan de ‘kilometer-voorwaarde’.

Hof: nee, werkneemster mocht hier niet op vertrouwen

In het FNV-/Pontmeyer-arrest oordeelde de Hoge Raad welke gezichtspunten van belang zijn bij het beantwoorden van de vraag wanneer een aan de werknemer toegekend voordeel het karakter heeft gekregen van een arbeidsvoorwaarde. Het hof past vervolgens dit toetsingskader van de Hoge Raad in de onderhavige kwestie toe. Dit leidt tot het oordeel dat werkneemster er niet op mocht vertrouwen dat zij tot het einde van haar dienstverband recht had op een leaseauto.

Hof: werkneemster wist dat zij niet voldeed aan voorwaarde

Allereerst acht het hof van belang dat werkneemster al van begin af aan, althans in ieder geval op een gegeven moment, wist (of moest begrijpen) dat het gebruik van de leaseauto in strijd was met de geldende leaseregeling en de daarin opgenomen ‘kilometer-voorwaarde’ van 15.000 zakelijke kilometers per jaar. Daarom had werkneemster er rekening mee moeten houden dat Actor in de toekomst weleens minder soepel met deze regeling om zou gaan, bijvoorbeeld omdat er minder zakelijke kilometers gereden zouden worden en/of omdat afspraken niet meer plaats zouden vinden bij klanten, maar op kantoor.

Hof: leaseauto houdt verband met functie

Daarnaast vindt het hof het van belang dat het toekennen van de leaseauto verband hield met de functie van werkneemster. Het hof begrijpt dat werkneemster ook in haar privétijd een voordeel heeft van de leaseauto, maar dat betekent niet dat de leaseauto uitsluitend vanwege dat privévoordeel voor werkneemster is gegeven. Tegen de achtergrond van het doel van het verstrekken van een leaseauto komt aan een werkgever dan ook een ruimere beleidsvrijheid toe, aldus het hof.

Hof: Actor heeft passende compensatie geboden

Toch laat die beleidsvrijheid onverlet dat een werkgever ervoor kan kiezen een zekere compensatie te bieden aan werknemers voor het verlies van dat privévoordeel. Dat heeft Actor ook gedaan. Werkneemster mocht immers gedurende de looptijd van haar leasecontract gebruik blijven maken van haar leaseauto, waarna zij vervolgens bijna drie jaar maandelijks een (aflopende) compensatie krijgt ter hoogte van het huidige leasebedrag. Na afloop van die periode kan werkneemster aanspraak maken op een kilometervergoeding voor zakelijk gereden kilometers. Het feit dat werkneemster gedurende een lange periode de beschikking Uitspraak in een verzoekschriftprocedure
» Meer over beschikking beschikking heeft gehad over een leaseauto terwijl zij niet aan de vereiste kilometervoorwaarde voldeed, doet onvoldoende aan het voorgaande af om tot een ander oordeel te komen. Het hof bekrachtigt dan ook het vonnis van de rechtbank en werkneemster wordt in het ongelijk gesteld.