Meer dan 10.000 Uber-taxichauffeurs zijn werknemers

De discussie die de laatste jaren steeds vaker wordt gevoerd is of het businessmodel waarbij platformbedrijven gebruikmaken van zzp’ers nog wel door de beugel kan. Iedereen heeft weleens te maken (gehad) met platformarbeid: schoonmaakdiensten via Helpling of een taxirit via Uber. De vakbonden komen al langer tegen deze constructie op en stellen dat de overeenkomsten die deze bedrijven sluiten geen overeenkomsten van opdracht De overeenkomst waarbij iemand anders dan op grond van een arbeidsovereenkomst diensten verrichten voor een opdrachtgever.
» Meer over opdracht opdracht maar arbeidsovereenkomsten zijn. Zo oordeelde het Gerechtshof Amsterdam eerder dit jaar dat Deliveroo-bezorgers kwalificeren als een werknemer en dat Deliveroo de bezorgers een arbeidsovereenkomst De overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten.
» Meer over arbeidsovereenkomst arbeidsovereenkomst moet aanbieden als de bezorgers dat willen. FNV heeft daarna ook een soortgelijke rechtszaak aangespannen tegen Uber Eats. De kernvraag die de kantonrechter in deze zaak dan ook weer moet beantwoorden is of de verhouding tussen Uber en de taxirijders kwalificeert als een arbeidsovereenkomst. En zo ja, of de cao (collectieve arbeidsovereenkomst) Een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) is een schriftelijke overeenkomst waarin afspraken over arbeidsvoorwaarden zijn vastgelegd.
» Meer over cao (collectieve arbeidsovereenkomst) cao Taxivervoer van toepassing is. Arbeidsrecht advocaat Sander Schouten bespreekt de uitspraak van de Rechtbank Amsterdam. 

FNV

De vakbond FNV is partij bij de CAO Taxivervoer (‘CAO’) en deze CAO is de afgelopen jaren op diverse momenten algemeen verbindend verklaard. Dit betekent dat de CAO-afspraken niet uitsluitend gelden voor de bedrijven en de werknemers die aangesloten zijn bij de partijen die de CAO hebben afgesloten, maar ook van toepassing zijn op alle overige bedrijven in dezelfde branche.

Uber

Uber is onderdeel van een internationaal opererend concern en heeft onder meer een Uberapp ontwikkeld waarmee wordt bemiddeld rond het personenvervoer per auto tegen betaling. Met andere woorden: Uber faciliteert taxivervoer.

Ondernemersvergunning

Op het Nederlandse taxivervoer zijn meerdere wettelijke regelingen van toepassing. Een daaruit voortvloeiende verplichting is dat degene onder wiens verantwoordelijkheid en voor wiens rekening personen per auto worden vervoerd een ondernemers-vergunning moet hebben. Die vergunning kan zowel aan een rechtspersoon Het BW kent geen algemene definitie van rechtspersoon.
» Meer over rechtspersoon rechtspersoon als aan een natuurlijk persoon Een mens met rechten en plichten.
» Meer over natuurlijk persoon natuurlijk persoon worden verstrekt. Daarnaast dient een taxichauffeur te beschikken over een chauffeurskaart.

Bel- en bestelmarkt

Uber biedt taxichauffeurs de mogelijkheid om via het Uber-platform actief te zijn op de zogenoemde ‘bel- en bestelmarkt’. Dat houdt in dat personen het gewenste taxivervoer telefonisch kunnen boeken of via de Uberapp kunnen bestellen. Taxichauffeurs die hier gebruik van willen maken kunnen een account aanmaken op de website van Uber of via de Uberapp.

Drietal opties en Voorwaarden onafhankelijke Uber-partners

Na registratie krijgen de taxichauffeurs een drietal opties te zien: (i) als zij geen chauffeurskaart en ondernemersvergunning hebben dan kunnen zij (nog) niet actief worden op het Uber-platform, (ii) als zij wel een chauffeurskaart maar geen ondernemersvergunning hebben, dan kunnen zij alleen andere chauffeurs inzetten om vervoersdiensten te verrichten (zogenaamde ‘Fleet Partners’) en (iii) als zij over zowel een chauffeurskaart als een ondernemersvergunning beschikken dan krijgen zij – na akkoordbevinding van de Voorwaarden voor onafhankelijke Uber-partners – direct toegang tot het Uber-platform om als “zelfstandig Uber Partner” taxivervoer aan te bieden via de Uberapp. Uber wijzigt overigens wel met regelmaat eenzijdig de Voorwaarden waarmee de chauffeurs bij het openen van de Uberapp dan voor gebruik eerst akkoord moeten gaan.

Chauffeur heeft keuze om rit te accepteren

Nadat de chauffeur heeft ingelogd op de Uberapp, krijgt hij taxiritten aangeboden. In dat aanbod staan de ophaallocatie, de verwachte rijtijd en de gemiddelde beoordeling van de passagier. De passagier krijgt een verwachte ritprijs aangeboden. De definitieve ritprijs wordt bepaald aan de hand van de uiteindelijke route. De chauffeur kan vervolgens kiezen of hij de rit accepteert, negeert of weigert. Als een chauffeur drie keer achter elkaar een aangeboden rit negert, dan wordt hij automatisch uitgelogd waarna hij weer opnieuw kan inloggen. Na afloop van een rit worden de chauffeurs beoordeeld door de passagiers en krijgen de chauffeurs via de Uberapp een rating.

Uber kan chauffeur eenzijdig toegang app ontzeggen

Ook is het voor een chauffeur mogelijk om een geaccepteerde rit alsnog te annuleren. Bij een annuleringspercentage van boven de 20% kan Uber de chauffeur de toegang tot de Uberapp ontzeggen. Uber kan ook eenzijdig een chauffeur van de Uberapp uitsluiten als de chauffeur bijvoorbeeld de overheidsregelgeving niet naleeft, fraudeert of onacceptabel of gevaarlijk rijgedrag vertoont.

Ritprijs minus servicekosten

De passagier betaalt de ritprijs aan Uber Payments (een andere entiteit van Uber), waarna Uber Payments de chauffeurs wekelijks (of op verzoek dagelijks) de totaalsom van de gemaakte ritten uitbetaalt. Op de ritprijs wordt steeds 25% aan servicekosten De kosten die bovenop de kale huur komen.
» Meer over servicekosten servicekosten ingehouden. Uber kan eenzijdig beslissen de door de passagier betaalde ritprijs (gedeeltelijk) terug te betalen als er een geschil is ontstaan tussen een passagier en een chauffeur. De chauffeur ontvangt dan ook het lagere bedrag aan ritprijs.

Vordering FNV: chauffeurs zijn werknemers

FNV is van mening dat Uber haar chauffeurs ten onrechte aanmerkt als zzp’er waardoor de chauffeurs volgens de bond minder betaald krijgen en dus ook minder rechten hebben. FNV vordert in deze procedure dan ook een verklaring dat de chauffeurs werknemers zijn en dat Uber verplicht is deze chauffeurs in dienst te nemen en dus ook de CAO dient toe te passen op deze chauffeurs. FNV onderbouwt deze vordering door onder andere naar voren te brengen dat de taxirijders niet zelf kunnen bepalen welke tarieven zij hanteren, zij niet zelf kunnen bepalen hoe zij hun werk uitvoeren en ook niet kunnen kiezen welke klanten zij wel of niet accepteren.

Verweer Uber: taxirijders zijn zelfstandigen

Uber is het daar niet mee eens. Volgens Uber zijn de meer dan 10.000 chauffeurs wel degelijk zelfstandigen. Naar mening van Uber hebben de taxichauffeurs door ook geen problemen mee.

Kantonrechter: FNV kan nakoming CAO vorderen

De kantonrechter merkt allereerst kort op dat FNV – in zijn rol als werknemersorganisatie en tevens contractspartij bij de CAO – nakoming kan vorderen van de verplichtingen uit die CAO voor een werkgever. Dit geldt ook voor een werkgever die géén lid is van de werkgeversorganisatie bij de CAO voor zover de CAO algemeen verbindend is verklaard.

Kantonrechter: alle taxirijders en geen individuele beoordeling

De kantonrechter gaat verder dat de FNV vordert dat álle taxichauffeurs die zich in persoon hebben geregistreerd en door middel van de Uberapp voor Uber rijden een arbeidsovereenkomst met Uber hebben. Er hoeft daarom geen beoordeling van een overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
» Meer over overeenkomst overeenkomst tussen een individuele chauffeur en Uber plaats te vinden.

Kantonrechter: Arbeid, loon en gezag

Aan de hand van de Haviltex-maatstaf, de werkelijke verhouding die partijen voor ogen heeft gestaan en de wijze waarop partijen feitelijk uitvoering hebben gegeven aan de overeenkomst dient de kantonrechter de rechten en verplichtingen van de partijen over en weer vast te stellen. Vervolgens kan de kantonrechter bepalen of de overeenkomst tussen de taxirijders en Uber de kenmerken van een arbeidsovereenkomst bevat. Deze kenmerken zijn kort gezegd arbeid, loon en gezagsverhouding De ondergeschiktheid van de werknemer ten opzichte van de werkgever.
» Meer over gezagsverhouding gezagsverhouding.

Kantonrechter: taxirijders verrichten persoonlijke arbeid

Het lijdt geen twijfel dat de taxirijders arbeid verrichten voor Uber. Zij vervoeren immers via de Uberapp passagiers voor Uber. De vervoersdiensten vormen ook de kern van de activiteiten van Uber en de hele organisatie van Uber is erop ingericht dat zoveel mogelijk passagiers worden vervoerd. Dit is het verdienmodel van Uber. Verder geldt dat Uber door middel van een door de chauffeur te nemen selfie controleert of men persoonlijk de arbeid verricht. Het maakt daarbij niet uit dat de achtergrond hiervan is gelegen in het wettelijke vereiste dat een chauffeur zowel over een chauffeurskaart als een ondernemersvergunning moet beschikken.

Kantonrechter: taxirijders ontvangen loon

Ook ontvangen de taxirijders een vergoeding voor een taxirit. De ritprijs vormt de beloning voor het vervoer van de passagiers. Het feit dat de passagiers de ritprijs aan Uber Payments voldoen en dat Uber Payments de ritprijs minus de 25% servicekosten vervolgens aan de taxichauffeur betaalt, maakt dat niet anders. De benaming van het loon en de vorm van uitbetaling zijn niet van belang.

Kantonrechter: taxirijders vallen onder een modern werkgeversgezag

Het ‘gezag’ is het meest kenmerkende criterium bij het onderscheid tussen een arbeidsovereenkomst en een andere vorm van samenwerking. De kantonrechter komt echter tot het oordeel dat er hier sprake is van een ‘moderne gezagsverhouding’ en daartoe zijn de volgende omstandigheden beslissend. De chauffeurs kunnen zich allereerst alleen bij Uber aanmelden via de Uberapp. De voorwaarden waaronder zij die Uberapp kunnen gebruiken, zijn niet onderhandelbaar en kunnen zelfs eenzijdig door Uber worden gewijzigd. In de tweede plaats geldt dat het algoritme van de Uberapp vervolgens bepaalt op welke wijze de ritten worden verdeeld onder de taxirijders. Het is niet zo dat de chauffeur alleen die ritten kan accepteren die hem het meeste voordeel opleveren en de chauffeur heeft evenmin invloed op de ritprijs, aangezien Uber de ritprijs vaststelt. Ook het feit dat de chauffeurs via de Uberapp worden beoordeeld door de passagiers weegt de kantonrechter mee. Er gaat daarmee een soort disciplinerende werking uit van die Uberapp. Een lage rating kan immers leiden tot verwijdering van het platform en een hogere rating juist kan zorgen voor extra (financiële) voordelen. Daar komt ten vierde nog bij dat Uber tijdens de zitting heeft verklaard dat zij “aan de knoppen van de app kan draaien” en eenzijdig de instellingen kan wijzigen. De door Uber bepleite ondernemersvrijheid van de taxichauffeurs is daarmee in feite afwezig. Ten slotte is het Uber die bij klachten van klanten eenzijdig beslist over de eventuele oplossing. De chauffeur kan weliswaar bezwaar maken, maar Uber neemt de uiteindelijke beslissing.

Kantonrechter: taxirijders onderworpen aan het door Uber ontworpen algoritme

Kort gezegd komt de kantonrechter dan ook tot het oordeel dat zodra de taxichauffeurs gebruik maken van de Uberapp en daartoe ingelogd zijn, zij onderworpen zijn aan de werking van het door Uber ontworpen algoritme. Daaruit leidt de kantonrechter af dat er wel degelijk sprake is van een gezagsverhouding tussen Uber en de taxirijders.

Kantonrechter: Chauffeurs vallen onder de CAO

Dit oordeel van de kantonrechter heeft tot gevolg dat alle chauffeurs werkzaam zijn op basis van een arbeidsovereenkomst met Uber. Doorredenerend betekent dit ook dat de Uber-taxirijders vallen onder de CAO en Uber de verplichtingen uit die CAO moet toepassen op haar chauffeurs. Sommige chauffeurs maken daarom ook aanspraak op achterstallig salaris. Voor het niet nakomen van de CAO moet Uber ook nog eens een schadevergoeding van € 50.000 betalen aan FNV.

Conclusie

Na de Deliveroo-uitspraak komt FNV opnieuw succesvol op tegen een partij die actief is op het gebied van digitale (werk)platforms. Hoewel de rechter (ook) in deze uitspraak zijn oordeel baseert op alle feiten en omstandigheden van het specifieke geval, zal deze uitspraak (nog meer) houvast bieden voor de vakbonden om nog meer rechtszaken tegen platformbedrijven aan te spannen. Zo liet FNV al eerder weten dat zij ook een rechtszaak tegen Helpling zal starten. Ik verwacht overigens niet dat Uber zich zal neerleggen bij deze uitspraak. Uber zal naar alle verwachting in hoger beroep Ons burgerlijk procesrecht kent het beginsel dat er onderzocht wordt in twee instanties: een ieder heeft het recht op een nieuwe behandeling van de zaak door een hogere rechter.
» Meer over hoger beroep hoger beroep gaan. Ik ben benieuwd naar het oordeel van het gerechtshof en of het einde van platformarbeid op enig moment in zicht zal komen. Mocht u meer informatie willen over platformarbeid, dan kunt u contact opnemen met een van onze arbeidsrecht advocaten.