Vrachtvliegers van Martinair naar aanleiding van een overgang van onderneming in dienst bij KLM?

Onder overgang van onderneming wordt verstaan: de overgang van een economische eenheid die na de overgang haar identiteit behoudt. Het gaat erom dat ondernemingsactiviteiten worden overgedragen. Bij een overgang van (een deel van) de onderneming, gaan de rechten en verplichtingen uit de arbeidsovereenkomst De overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten.
» Meer over arbeidsovereenkomst arbeidsovereenkomst tussen een werkgever en een werknemer (van rechtswege) over op een andere werkgever. Dat het lastig kan zijn om te bepalen of een bepaalde overdracht Overdracht is het overdragen van een recht (indien het een recht van eigendom betreft: in eigendom) aan een ander.
» Meer over overdracht overdracht kan worden gekwalificeerd als een overgang van onderneming, blijkt uit een recente uitspraak van de Hoge Raad.

Vrijwel alle activiteiten ondergebracht bij KLM

Alle werknemers zijn werkzaam (geweest) in de functie van vrachtvlieger bij Martinair. Vanaf het begin van 2009 is het vrachtvervoer van KLM en dat van Martinair (MAC) langzamerhand samengevoegd. Dit gebeurde nadat KLM enig aandeelhouder van Martinair werd in 2008. Nadat de operationele samenwerking was voltooid, werd MAC een zogeheten Operating Carrier, die ACMI-contracten (Aircraft, Crew, Maintenance, Insurance) sluit. Dit betekent dat Martinair geen ‘eigen’ vrachten meer vervoert, maar door andere luchtvaartmaatschappen als vervoerder wordt ingeschakeld. Martinair verleent enkel nog de door de luchtvaartwetgeving voor de Air Operators Certificate vereiste ‘vluchtgebonden’ diensten. Alle andere activiteiten zijn bij KLM ondergebracht en de betrokken (grond)medewerkers van Martinair zijn per 1 januari 2014 bij KLM in dienst getreden. KLM detacheert het ondersteunend personeel bij Martinair.

De vordering van de vrachtvliegers

KLM heeft de vrachtvliegers van Martinair geen arbeidsovereenkomst aangeboden, waardoor de vrachtvlieger nog in dienst zijn bij Martinair. Op dit moment zijn er nog ongeveer 100 vliegers werkzaam bij Martinair. De vrachtvliegers stellen dat er sprake is geweest van een overgang van onderneming, op grond waarvan ook zij van rechtswege en met behoud van hun eigen arbeidsvoorwaarden in dienst zijn gekomen van KLM.

Eerste en tweede aanleg

De rechtbank en het hof stelden de werknemers in het ongelijk. Naar hun mening is er geen sprake van een overgang van onderneming, onder meer omdat sprake is van een kapitaalintensieve onderneming in plaats van een arbeidsintensieve onderneming. En nu er geen vliegtuigen van Martinair zijn overgegaan naar KLM, de landingsrechten bij Martinair zijn gebleven en Martinair eigen bestemmingen heeft behouden, is er niet voldaan aan de vereisten voor overgang van onderneming.

Feitelijke zeggenschap vliegtuigen KLM

In cassatie Het beroep dat tegen een arrest van het Hof kan worden ingesteld bij de Hoge Raad
» Meer over cassatie cassatie stellen de werknemers allereerst dat het juist KLM is die de feitelijke zeggenschap heeft over de vliegtuigen van MAC en dat KLM die vliegtuigen exploiteert als onderdeel van de eigen onderneming. De Hoge Raad oordeelt dat het hof ten onrechte is ingegaan op slechts de vraag of het eigendom Het het meest omvattende recht dat men op een zaak kan hebben. Eigendom is het recht om over een zaak (stuk grond, voorwerp, hoeveelheid geld enz.) naar eigen goeddunken te beschikken.
» Meer over eigendom eigendom van de vrachtvliegtuigen door Martinair is overgedragen aan KLM. Ook had het hof niet mogen volstaan met een weergave van stellingen van werknemers – dat KLM als aandeelhouder overwegende invloed had op het aanschafbeleid van vliegtuigen door MAC – en dat het bestuur van Martinair vanaf 1 januari 2013 bestaat uit managers van KLM, plus van de daartegenover door KLM ingenomen stellingen dat Martinair een eigen rechtspersoon Het BW kent geen algemene definitie van rechtspersoon.
» Meer over rechtspersoon rechtspersoon is en dat de beslissing door Martinair zelf is genomen. Ook is de verkoop van de MAC-toestellen door Martinair gedaan.

Het betoog van de werknemers kan immers van belang zijn voor de beantwoording van de vraag of de exploitatie van de onderneming feitelijk door KLM wordt voortgezet of wordt hervat met dezelfde of soortgelijke bedrijfsmiddelen, aldus de Hoge Raad. In dat geval is er wél sprake van een overgang van onderneming.

Overname vrachtbestemmingen

Daarnaast oordeelt de Hoge Raad dat werknemers gemotiveerd hebben gesteld dat KLM in wezen een aantal vrachtbestemmingen heeft overgenomen, omdat MAC op die bestemmingen minder is gaan vliegen of zelfs helemaal is gestopt en KLM daarop met passagiersvliegtuigen met vrachtcapaciteit (meer) is gaan vliegen. Ook dit heeft het hof ten onrechte niet meegenomen.

Vrachtvervoer KLM en MAC

De Hoge Raad overweegt dat de stelling van werknemers dat er een grote mate van overlap bestaat tussen de vracht die MAC vervoert en de vracht die KLM vervoert en dat vrijwel alle vracht zowel in een vrachtvliegtuig als in een passagiersvliegtuig kan worden vervoerd. Het is voor de Hoge Raad onduidelijk waaruit het hof heeft afgeleid dat er een onderscheid bestaat tussen het vrachtvervoer van MAC en KLM en waarom dit onderscheid aanleiding vormt om te concluderen dat er geen sprake is van een overgang van onderneming.

Zelfstandige entiteit

De werknemers stellen dat sprake is van exploitatie van MAC door KLM, waarbij KLM het economisch risico draagt. Ook stellen de werknemers dat MAC commercieel geheel afhankelijk is van KLM en dat KLM de enige ‘klant’ van MAC is. In dit kader is het naar mening van de Hoge Raad onbegrijpelijk dat het hof oordeelt dat MAC een zelfstandige entiteit is gebleven.

Conclusie

De Hoge Raad heeft het arrest van het gerechtshof vernietigd. Het Gerechtshof Den Haag zal zich opnieuw over de zaak moeten buigen. We zullen moeten afwachten of de vrachtvliegers nu wel in het gelijk worden gesteld, wat ertoe leidt dat zij van rechtswege en met behoud van hun arbeidsvoorwaarden bij KLM in dienst zijn getreden.