Ontbinden wegens wanprestatie nog voor oplevering werk: het mag soms!

Als een schuldenaar wanprestatie pleegt, dan heeft de wederpartij De tegenpartij in een procedure of de partij met wie een contract is gesloten.
» Meer over wederpartij wederpartij de bevoegdheid om de overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
» Meer over overeenkomst overeenkomst te ontbinden (tenzij de tekortkoming Alle gevallen waarin hetgeen de schuldenaar verricht in enig opzicht achter blijft bij hetgeen de verbintenis vergt, ongeacht of deze handelwijze de schuldenaar toerekenbaar is of niet.
» Meer over tekortkoming tekortkoming te gering is om ontbinding te rechtvaardigen). Meestal is er pas sprake van wanprestatie Niet nakomen van verplichtingen uit overeenkomst maakt schadeplichtig.
» Meer over wanprestatie wanprestatie als de schuldenaar niet levert of presteert binnen de termijn voor nakoming. Maar soms treden de gevolgen van niet-nakoming al in voordat deze termijn is verstreken. Bijvoorbeeld als de wederpartij uit mededelingen of gedragingen van de schuldenaar mag afleiden dat hij tekort zal schieten. Marco Guit, advocaat bouwrecht, bespreekt een recent vonnis waarin dit aan de orde was.

Gedeeltelijke ontbinding aannemingsovereenkomst

De uitspraak was gedaan in een bouwgeschil: de aannemer had de opdrachtgever gedagvaard vanwege openstaande facturen. De opdrachtgever had in reconventie gevorderd dat de overeenkomst van aanneming gedeeltelijk zou worden ontbonden omdat de aannemer gebrekkig werk had verricht. De aannemer voerde als verweer aan dat de opdrachtgever geen recht heeft overeenkomst (gedeeltelijk) te ontbinden omdat er nog geen oplevering van het werk heeft plaatsgevonden. Er was dus nog geen sprake van wanprestatie, aldus de aannemer, want hij kon het gebrek nog voor de oplevering herstellen.

Gevolgen van niet-nakoming voor opeisbaarheid

De rechtbank overweegt dat de opdrachtgever de aannemer tijdens het werk in kennis heeft gesteld van ernstige lekkageklachten maar dat de aannemer niet eens wilde komen kijken. Gezien de aard van de gebreken, mocht de opdrachtgever uit de mededeling en gedragingen van de aannemer afleiden dat hij tekort zou schieten in de nakoming van de op hem rustende verplichting om de werkzaamheden zodanig uit te voeren dat deugdelijk kon worden opgeleverd. Het stond de opdrachtgever aldus vrij om nog vóór dat oplevering had plaatsgevonden (en voordat de vordering opeisbaar zou worden), de overeenkomst gedeeltelijk (voor wat betreft het werk dat door de aannemer gebrekkig was uitgevoerd) te ontbinden. De rechtbank verrekent vervolgens de openstaande facturen van de aannemer met de kosten die gemoeid zullen zijn met het herstel van het werk.

Tekortkoming, verzuim en ontbinding: hoe zit het?

De wet bepaalt dat iedere tekortkoming in de nakoming van een verbintenis, de wederpartij de bevoegdheid geeft om de overeenkomst geheel of gedeeltelijk te ontbinden. Deze regel kent wel enkele nuances. Zo moet de tekortkoming allereerst ontbinding rechtvaardigen. Wanneer dit het geval is hangt (zoals zo vaak) af van de omstandigheden waarbij de aard van de overeenkomst een rol kan spelen. Een te geringe tekortkoming is meestal onvoldoende voor ontbinding. Overigens is het niet vereist dat de tekortkoming aan de schuldenaar kan worden toegerekend. Ook bij gevallen van overmacht Een schuldenaar verkeert in overmacht als hij tekortschiet en de tekortkoming niet aan hem valt toe te rekenen.
» Meer over overmacht overmacht, kan de overeenkomst worden ontbonden. (Overmacht heeft wel gevolgen voor het eventuele recht op schadevergoeding).

Verzuim vereist als nakoming nog mogelijk is

Daarnaast geldt dat als de nakoming van de overeenkomst nog mogelijk is, de schuldenaar eerst in verzuim moet zijn, voordat het recht op ontbinding ontstaat. Dit houdt in dat de schuldenaar eerst moet worden aangemaand om alsnog na te komen. Geeft hij geen gehoor aan deze sommatie Een schriftelijke aanmaning om binnen een bepaalde termijn een contractuele of wettelijke verplichting na te komen.
» Meer over sommatie aanmaning, dan is er sprake van verzuim De situatie dat, en de periode waarin een schuldenaar nalaat een opeisbare prestatie te verrichten.
» Meer over verzuim verzuim en kan de schuldeiser ontbinden. Heeft u vragen naar aanleiding van dit blog over overeenkomsten en de gevolgen van niet-nakoming, dan kunt u contact opnemen met één van onze advocaten.