Abusievelijke betalingen aan pandgever weggesluisd voor faillissement: curator met lege handen?

TND holding De hiërarchisch gezien hoogste vennootschap binnen een concern.
» Meer over holding Holding is aandeelhouder van TND BV. Tot zekerheidsrecht Zakelijke rechten die strekken tot ter zekerheid van een vordering, zoals pand en hypotheek.
» Meer over zekerheidsrecht zekerheid voor de terugbetaling van enkele leningen heeft TND Holding een pandrecht Een pandrecht is een beperkt recht strekkende om op de daaraan onderworpen goederen een vordering tot voldoening van een geldsom bij voorrang boven andere schuldeisers te verhalen.
» Meer over pandrecht pandrecht verkregen op de vordering van TND op haar debiteuren. TND Holding heeft de debiteuren in kennis gesteld van dit pandrecht. De debiteuren werd verzocht om uitsluitend aan TND Holding te betalen. Desondanks hebben enkele debiteuren toch nog betaald op de bankrekening van TND BV. Dit leidde tot een juridisch geschil met de curator Een door de rechtbank aangewezen persoon die is belast met het beheer en de beschikking over het vermogen van een gefailleerde.
» Meer over curator curator toen TND BV failliet ging. Advocaat insolventierecht Marco Guit bespreekt de interessante uitspraak.

Onverschuldigde betaling

Het is allereerst goed om te benadrukken dat de juridische consequentie van de abusievelijke betaling is dat de debiteuren niet bevrijdend hebben betaald. Immers, zij konden – na de mededeling van het pandrecht – alleen nog maar bevrijdende betaling Als de schuldenaar door betaling bevrijd is van zijn verplichtingen.
» Meer over bevrijdende betaling bevrijdend betalen aan TND Holding. TND BV had geen recht (meer) op deze betalingen en dus is er sprake van onverschuldigde betaling Het verrichten van een prestatie zonder (rechts)grond; recht op terugvordering.
» Meer over onverschuldigde betaling onverschuldigde betaling door de debiteuren aan TND BV.

Storting in depot

TND BV heeft samen met TND Holding besloten de ten onrechte aan TND BV betaalde gelden in depot te storten bij een notaris. Dit depot zou worden aangehouden totdat duidelijk was aan wie het bedrag toekomt: de pandhouder (TND Holding), de debiteuren of de pandgever (TND BV). Door de storting was het bedrag echter niet meer in de macht van TND BV. En dat was niet onbewust want daags na het depot werd door het bestuur van TND BV faillissement aangevraagd.

Vernietiging door curator

De curator van TND BV heeft de depotovereenkomst vervolgens vernietigd op grond van artikel 42 Faillissementswet (pauliana) en is een procedure gestart. Een beroep op artikel 42 FW is slechts succesvol als aan drie voorwaarden zijn voldaan. Er moet sprake zijn van (a) een onverplichte rechtshandeling Een rechtshandeling is een feitelijke handeling met rechtsgevolg.
» Meer over rechtshandeling rechtshandeling, die (b) benadeling van schuldeisers tot gevolg heeft, terwijl (c) de schuldenaar wetenschap had of behoorde te hebben van die benadeling.

a. Onverplichte rechtshandeling

De rechter overweegt dat TND BV niet gehouden was om het bedrag in depot te storten. Op TND BV bestond immers geen verplichting om TND Holding te betalen. TND Holding heeft alleen een vordering op de debiteuren zelf. En de debiteuren hebben een vordering (uit hoofde van onverschuldigde betaling) op TND BV. Het depot is dus onverplicht gedaan.

b. Benadeling van schuldeisers

Volgens de rechter heeft de depotstorting geleid tot benadeling van schuldeisers. Het geld is immers aan de boedel onttrokken. Als de storting niet zou hebben plaatsgevonden dan zou het geld ten goede zijn gekomen aan alle crediteuren en niet alleen diegene die (vanwege de abusievelijke betaling) een vordering hebben op TND wegens onverschuldigde betaling.

c. Wetenschap van benadeling

In artikel 45 FW is een bewijsvermoeden opgenomen. In geval van benadeling door een rechtshandeling om niet, die de schuldenaar heeft verricht binnen één jaar vóór de faillietverklaring, wordt vermoed dat hij wist of behoorde te weten dat benadeling van de schuldeisers het gevolg van de rechtshandeling zou zijn. Aangezien de depotovereenkomst als een rechtshandeling om niet (onverplicht) is aangemerkt en deze daags voor het faillissement is gesloten, wordt vermoed dat TND BV wetenschap heeft gehad. De rechter concludeert dus dat de storting paulianeus is en dat de depotovereenkomst (terecht) door de curator is vernietigd. TND Holding moet het depotbedrag aan de curator betalen.