Bescherming van food producten: hoe pak je dit het beste aan?

Als bedenker van of rechthebbende op een food product, wil je natuurlijk niet dat anderen dit klakkeloos gaan overnemen of daarvan meeprofiteren. Hoe bescherm je nou het beste een food product? Advocaat Hidde Reitsma bespreekt dit aan de hand van de ontstane geschillen rondom het food product Heks’nkaas van de producent Levola.

Claimen van auteursrechten, merkdepot en octrooirecht

Levola heeft in 2010 de (auteurs)rechten verkregen op een smeerdip die al in 2007 door een detailhandelaar was gecreëerd. Deze detailhandelaar had het product in zijn winkel tijdens Halloween onder de naam Heksenkaas te koop aangeboden en dit bleek immens populair. Ter meerdere bescherming op het product zijn door Levola in 2010 ook de (woord)merken “Heksenkaas” en “Heks’nkaas” (op zijn Twents) gedeponeerd bij het BBIE respectievelijk de EUIPO. In 2012 is bovendien nog een octrooi verleend op de werkwijze voor het vervaardigen van het Heksenkaas product.

Boete vanwege misleiding productnaam

Allereerst werd Levola zelf beboet door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). De NVWA was van mening dat de productnaam Heks’nkaas misleidend was nu het product geen “kaas” was, maar een “smeerdip”. Uiteindelijk heeft Levola bij de rechtbank haar gelijk gehaald en kon zij de productnaam blijven gebruiken, omdat volgens de rechtbank op het etiket met ingrediënten duidelijk genoeg was omschreven “smeerdip met 16% roomkaas en verse kruiden”.

Oppositie voeren tegen merkregistratie

Toen een concurrent voor een smeerdip het merk “Witte Wievenkaas” wilde registeren, heeft de advocaat van Levola daartegen oppositie gevoerd. Het BBIE gaf Levola eerst ongelijk, maar in hoger beroep Ons burgerlijk procesrecht kent het beginsel dat er onderzocht wordt in twee instanties: een ieder heeft het recht op een nieuwe behandeling van de zaak door een hogere rechter.
» Meer over hoger beroep hoger beroep is door het Hof alsnog geoordeeld dat er tussen beide merken sprake is van “verwarringsgevaar” vanwege de betekenis van de woorden “Heksen” en “Witte Wieven”. Beide zien volgens het Hof op “bovennatuurlijk magische vrouwelijke verschijningen met een negatieve connotatie”, waardoor sprake is van begripsmatige overeenstemming. Het Hof heeft het merkdepot van Witte Wievenkaas alsnog geweigerd.

Auteursrecht op smaak?

Ook zijn door Levola rechtszaken gestart tegen de concurrerende producenten van de smeerdips Witte Wievenkaas en de Magic Cheese, omdat hun producten volgens Levola inbreuk maken op de aan Levola toekomende auteursrechten op de smaak van de Heks’nkaas. Door Levola wordt daarbij verwezen naar het arrest van de Hoge Raad uit 2006 (Lancôme/Kecofa) waarin is overwogen dat ook een geur in aanmerking kan komen voor auteursrechtelijke bescherming. Beslissend daarvoor is of het gaat om een voortbrengsel dat vatbaar is voor menselijke waarneming en of het een eigen oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt.

Smaak: auteursrechtelijke bescherming?

In de laatste rechtszaak over de smeerdip Magic Cheese heeft de rechtbank geoordeeld dat door Levola onvoldoende nader is onderbouwd waarom de smaak van de Heks’nkaas “origineel” is. De rechtbank vond zelf na het proeven: “Van enige verrassende smaak is geen sprake.” Ook zijn er al “oudere” smeerdips die bestaan uit knoflook en kruiden die al tot het “vormgevingserfgoed” behoorden toen de Heks’nkaas werd gecreëerd. Levola heeft dan ook volgens de rechtbank niet voldaan aan de “werktoets” om de smaak voor auteursrechtelijk bescherming in aanmerking te laten komen. Of een smaak überhaupt voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking kan komen, is inmiddels door het Gerechtshof in mei 2017 voorgelegd aan het Europese Hof van Jusititie.

Octrooirecht aanvragen

Zoals gezegd heeft Levola heeft in 2012 ook een octrooirecht Het uitsluitend recht van een uitvinder van een uitvinding deze te ontwikkelen, toe te passen en te exploiteren.
» Meer over octrooirecht octrooirecht verkregen. Pas als hierover een rechtszaak wordt gevoerd, zal pas echt duidelijk worden of het octrooi en de daarin omschreven werkwijze ook daadwerkelijk stand houdt. Voor nu heeft het in elk geval een afschrikkende werking.

Merk registreren / merkregistratie

Zoals uit de geschillen rondom Heks’nkaas blijkt, kun je bescherming inroepen op een food product door de vastlegging van een (unieke) merkregistratie op de productnaam en het logo, het claimen van auteursrechten op het product (denk ook aan de verpakking van het product) en het eventueel vastleggen van een octrooi op de werkwijze van de vervaardiging. Daarnaast begint het natuurlijk met het vastleggen van goede afspraken met alle betrokken partijen van de ontwikkeling tot aan het ontwerp van de verpakking en de productie. Denk daarbij aan geheimhouding, erkenning van rechten, overdracht Overdracht is het overdragen van een recht (indien het een recht van eigendom betreft: in eigendom) aan een ander.
» Meer over overdracht overdracht en/of non-concurrentie.