Rotan fietsmand niet auteursrechtelijk beschermd

Bij piraterij en het namaken van producten van een ander, denk je niet meteen aan een rieten fietsmand. Maar ook in deze niche-markt wordt hard geconcurreerd en worden ontwerpen van een concurrent zonder gene gekopieerd. Opvallend is wel dat het bewust namaken van iemands ontwerp niet altijd onrechtmatig Ieder handelen of nalaten dat in strijd is met een wet of met de maatschappelijke betamelijkheid.
» Meer over onrechtmatig onrechtmatig is. Zo bleek weer eens uit de uitspraak van de rechtbank Den Haag. Advocaat intellectueel eigendomsrecht Hidde Reitsma legt uit waarom er in deze zaak geen sprake was van een auteursrechtinbreuk.

Producent maakt fietsmanden concurrent na

De onderneming Basil BV, producent van o.a. rieten fietsmanden, introduceerde in 2011 haar nieuwe model fietsmand, de ‘Basil Denton’, op een beurs voor fietsen en aanverwante producten. De productie van de manden vond plaats in Indonesië. Een jaar na de introductie vernam Basil dat een concurrent nagenoeg dezelfde fietsmanden liet (na)maken, nota bene bij dezelfde producent in Indonesië. Basil had de hand gelegd op een e-mail aan de Indonesische fabrikant waarin de concurrent expliciet vraagt of de fabrikant voor haar het Basil Denton model kan maken, met enige kleine aanpassingen zodat ze niet exact hetzelfde zijn. Een foto van de Basil Denton werd meegezonden ter voorbeeld.

Optreden tegen schending auteursrechten

In een procedure vraagt Basil onder meer schadevergoeding op grond van deze schending van haar auteursrecht Het exclusieve recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen.
» Meer over auteursrecht auteursrecht. Maar ondanks het evidente feit dat de manden van de concurrent aan de hand van Basil’s model waren ontworpen (lees: nagemaakt) werd de schadevergoeding afgewezen. Hoe kan dat?

Inbreuk op het auteursrecht?

Om een inbreuk op het auteursrecht van Basil vast te stellen moet er om te beginnen wel sprake zijn van een auteursrecht. Een voortbrengsel is auteursrechtelijk beschermd als deze oorspronkelijk is, in die zin dat het een eigen intellectuele schepping van de maker is die de persoonlijkheid van de maker weerspiegelt en tot uiting komt door de vrije creatieve keuzes van de maker bij de totstandkoming van het werk. Niet auteursrechtelijk beschermd zijn vormen die zo banaal of triviaal zijn dat daarachter geen creatieve arbeid van welke aard ook valt aan te wijzen (de ronding van een voetbal bijvoorbeeld). Ook uitgesloten is alles wat noodzakelijk is voor het verkrijgen van een technisch effect.

Bescherming product en dus auteursrecht?

De rechtbank onderzoekt of de rotan fietsmand van Basil, het model Denton in dit geval, auteursrechtelijk beschermd is. Dit is niet het geval, vindt de rechtbank. De ontwerpkeuzes die zijn gemaakt bij de Basil Denton komen ieder voor zich, noch in combinatie gezien, niet boven hetgeen triviaal en/of strikt functioneel is. Daarbij speelt ook een rol dat een rieten mand op zich behoort tot het vormgevingserfgoed. Er zijn door de loop der jaren zoveel verschillende rieten fietsmanden op de markt gebracht dat dit product op zichzelf geen bescherming meer geniet. Alleen als er echt sprake is van een vernieuwend design, komt het auteursrecht weer aan de orde.

Design ontwerper Basil niet origineel

De rechtbank vindt de mand eigenlijk verre van origineel. Zo somt zij op dat het robuuste rotan vlechtwerk standaard is voor manden die een bepaalde stevigheid moeten hebben. Ook een mand met deksel is een gangbare keuze. Het gebruik van leren strips zijn evenmin auteursrechtelijk beschermde trekken. Voorts is de bevestigingswijze van de deksel aan de mand niet meer dan functioneel. Zelfs het materiaal (rotan) is triviaal. Basil ontbeert dan ook auteursrechtelijke bescherming. De mand is niet meer dan een standaard rieten mand welke door iedere andere producent op de markt kan en mag worden gebracht. Een flinke domper voor Basil dus.