Kort geding rechter: maatregelen Facebook om nepadvertenties te voorkomen voldoende

Na een succesvol kort geding van John de Mol eind vorig jaar, stond Facebook deze maand weer voor de rechter. De aanleiding waren misleidende Bitcoin-advertenties – die wederom op het platform verschenen – waarin de foto van een AVROTROS-presentator zonder toestemming werd gebruikt. De presentator en AVROTROS stelden dat Facebook onrechtmatig Ieder handelen of nalaten dat in strijd is met een wet of met de maatschappelijke betamelijkheid.
» Meer over onrechtmatig onrechtmatig tegen hen handelde. De voorzieningenrechter dacht hier echter anders over. Advocaat mediarecht Thomas van Vugt bespreekt dit interessante vonnis. 

Misleidende Bitcoin-advertenties

Een korte samenvatting van wat er voorafging aan de procedure: sinds oktober 2018 verschenen o.a. op Facebook advertenties waarbij bekende Nederlanders, onder wie John de Mol en sinds augustus 2019 ook een AVROTROS-presentator (van o.a. EenVandaag), in verband worden gebracht met Bitcoin en Bitcoin-investeringen. In de advertenties, waarin deze bekende Nederlanders worden opgevoerd als succesvolle Bitcoin-investeerders, wordt hun foto en naam zonder toestemming gebruikt. Gebruikers die op de advertenties ingaan en bedragen betalen ontvangen in ruil geen Bitcoins, maar zijn hun geld kwijt. Ordinaire fraude dus.

Verwijdering en blokkering account

Facebook heeft, mede naar aanleiding van eerdere procedures, verschillende maatregelen genomen om de publicatie van deze advertenties tegen te gaan. Allereerst heeft zij, telkens als zij bekend raakte met de nepadvertenties, deze verwijderd en het bijbehorende account geblokkeerd. Ook heeft zij haar controlesysteem aangescherpt.

Cloaking: omzeilen controlesysteem

Maar de oplichters die achter de advertenties zitten, weten steeds nieuwe manieren te vinden om de maatregelen van Facebook te omzeilen. Zo wordt er gebruik gemaakt van ‘cloaking’. Dit betekent dat de landingspagina waarop het publiek terechtkomt, anders is dan de onschuldig ogende pagina die aan (de systemen van) Facebook wordt gepresenteerd.

Onrechtmatige daad

De voorzieningenrechter stelt voorop dat vaststaat dat de betreffende Bitcoin-advertenties waarin de naam en foto van de presentator zijn gebruikt, onrechtmatig zijn. Facebook erkent dit ook. De vraag is echter of Facebook in dit concrete geval alles doet wat redelijkerwijs van haar kan worden gevraagd om de advertenties te weren. De rechter overweegt dat Facebook voldoende aannemelijk heeft gemaakt dat zij tijdig actie heeft ondernomen om de onrechtmatige advertenties prompt te verwijderen. Zij heeft ook de mogelijkheden voor het publiek om deze advertenties te melden uitgebreid. Zo is er na het kort geding tegen John de Mol een nieuwe optie ingevoerd waarmee misleidende advertenties, zoals de ‘celeb-bait’-advertenties, kunnen worden gerapporteerd.

Voldoende preventieve maatregelen?

De tweede vraag is of Facebook voldoende preventieve maatregelen onderneemt om te voorkomen dat deze advertenties op Facebook verschijnen. In deze zaak was er bij de advertenties sprake van ‘cloaking’. De rechter wijst erop dat Facebook tal van maatregelen heeft genomen om cloaking tegen te gaan. Zo is er een ‘anti-cloakingteam’ ingesteld en worden procedures aangespannen tegen bedrijven die diensten aanbieden om controlesystemen van Facebook via cloaking te omzeilen. Deze maatregelen hebben kennelijk effect, want er zijn in de laatste 6 maanden haast geen nieuwe celeb-bait-advertenties opgedoken.

Advocaat Amsterdam bij geschillen Facebook

De voorzieningenrechter vindt dat Facebook, in de gegeven omstandigheden, waarbij de nepadvertenties niet systematisch op haar platforms verschijnen, maar incidenteel lijken op te duiken met omzeiling van haar maatregelen, vooralsnog heeft gedaan wat redelijkerwijze in haar vermogen ligt om de nepadvertenties te voorkomen. Haar handelwijze wordt daarom vooralsnog niet onrechtmatig geacht jegens de presentator en AVROTROS.