Moet Omroep Max de uitzending over misstanden ANBO rectificeren?

Wanneer gaat kritische berichtgeving over de schreef en betreft het een onrechtmatige publicatie? In hoeverre kan een interviewer aansprakelijk worden gehouden voor de meningen die een gast geeft in een televisieprogramma? Advocaat mediarecht Thomas van Vugt bespreekt een recente zaak waarin deze aspecten aan de orde kwamen.

Kritische berichtgeving over beleid ANBO

De zaak was als volgt. Het bestuurlijke en financiële beleid van ouderenbond ANBO werd in berichtgeving door Omroep Max en journalistiek platform Follow The Money (FTM) tegen het licht gehouden. De conclusies en aangehaalde meningen waren niet mals. Er kwam een beeld naar voren dat er door de ANBO veel geld werd uitgegeven zonder deugdelijke verantwoording en dat de bestuurder zich autoritair opstelde. Voor de ANBO ging de berichtgeving te ver en de advocaat van de bond sleepte Omroep Max en FTM voor de rechter.

Kort geding tot rectificatie

In het kort geding vorderde de advocaat van de ANBO de verwijdering van de berichtgeving door Omroep Max en FTM en Rectificatie De schriftelijke mededeling waarin een onrechtmatige publicatie wordt rechtgezet.
» Meer over rectificatie rectificatie. Volgens de ANBO werd er zonder enige nuance in uiterst negatieve zin gesproken over de ANBO waardoor haar reputatie ernstig werd geschonden. Bovendien was er sprake van feitelijke onjuistheden in de berichtgeving, aldus de ANBO.

Beperking vrijheid van meningsuiting

De voorzieningenrechter stelt voorop dat toewijzing van de vorderingen een beperking van de vrijheid van meningsuiting van Omroep Max en FTM opleveren. Deze vrijheid kan onder omstandigheden worden beperkt bijvoorbeeld als de berichtgeving onrechtmatig Ieder handelen of nalaten dat in strijd is met een wet of met de maatschappelijke betamelijkheid.
» Meer over onrechtmatig onrechtmatig is. Hierbij weegt het belang van Omroep Max en FTM om zich in het openbaar kritisch, informerend en waarschuwend uit te kunnen laten op tegen het belang van de ANBO dat zij niet lichtvaardig wordt blootgesteld aan verdachtmakingen.

Voldoende steun in feitenmateriaal

Omstandigheden zoals de mate waarin de berichtgeving is onderbouwd met bewijs In het Nederlandse procesrecht geldt als hoofdregel dat de rechter alleen die feiten of rechten aan zijn beslissing ten grondslag mag leggen, die in de rechtszaak aan hem ter kennis zijn gekomen of zijn gesteld en die zijn komen vast te staan.
» Meer over bewijs bewijs en of er hoor en wederhoor is toegepast, spelen in deze belangenafweging een rol. Volgens de rechter is er voldoende journalistiek onderzoek verricht voorafgaand aan de berichtgeving en zijn de misstanden voldoende feitelijk onderbouwd. Voorts hebben zowel Omroep Max als FTM voldoende gelegenheid geboden aan de ANBO om te reageren op hun bevindingen en de citaten afkomstig van van oud-leden van de ANBO. Daar komt bij dat de ANBO niet heeft aangetoond dat de berichtgeving feitelijke onjuistheden bevat.

Boodschappersfunctie: beperkte aansprakelijkheid

Interessant is het oordeel van de rechter over de kritische -en wellicht denigrerende- uitlatingen die live zijn gedaan in de betreffende uitzending. De rechter vindt dat Omroep Max ten aanzien van die uitlatingen een boodschapperfunctie vervult. Zij kan hiervoor niet aansprakelijk worden gehouden. Een journalist moet, onder meer door het houden van interviews, zijn essentiële rol als publieke waakhond kunnen vervullen.

Advocaat bij vordering rectificatie

De wijze waarop Omroep Max verslag doet valt onder haar redactionele vrijheid. Tot slot benadrukt de rechter dat de mening van de geïnterviewden waardeoordelen betreffen. Omroep Max komt grote vrijheid toe bij het uitzenden van zulke meningen. De berichtgeving over de ANBO was niet onrechtmatig. De vorderingen van de ANBO, waaronder de rectificatie, worden dus integraal afgewezen.