‘Makkelijke’ uitspraak in conflict aandeelhouders?

Soms gunnen aandeelhouders elkaar het licht niet in de ogen. Welke oplossingen zijn er? Wordt een aandeelhouder in zijn rechten of belangen geschaad, dan geeft een nieuwe regeling de mogelijkheid om zijn  aandeel De gedeelten waarin het kapitaal van een BV of NV is verdeeld.
» Meer over aandeel aandelen te verkopen aan de resterende aandeelhouder(s) of aan de vennootschap. Vorige maand heeft de rechtbank voor het eerst een vennootschap (voorwaardelijk) veroordeeld tot het overnemen van aandelen.  Advocaat ondernemingsrecht Sander Schouten legt uit.

Aandeelhouder kan uittreding vorderen

Artikel 2:343 van het Burgerlijk Wetboek stelt dat op het moment dat een aandeelhouder in zijn rechten of belangen wordt geschaad tegen zijn medeaandeelhouder of vennnootschap een vordering tot uittreding kan worden ingesteld. Dit laatste element – dat de vordering tot gedwongen uitkoop van een aandeelhouder ook kan worden ingesteld – is met de invoering van de Flex-BV in 2012 in de wet opgenomen.

Discounted Cash Flow waarderingsmethode

De uittredende aandeelhouder mag dan zijn aandelen verkopen, waarbij de andere aandeelhouder(s) en/ of vennootschap verplicht is die aandelen over te nemen. De prijs van de aandelen wordt vaak nader bepaald door een deskundige. In veel gevallen worde de zogeheten Discounted Cash Flow waarderingsmethode gebruikt om de aandelen te waarderen. Daarbij wordt de waarde bepaald op basis van contante waarde van toekomstige kasstromen, en wordt dus rekening gehouden met het (geprognosticeerde) toekomstbeeld.

Vennoot blokkeert elke dividenduitkering

In onderhavige kwestie waren twee aandeelhouders, die zowel hun loon als hun pensioen in de vennootschap hadden zitten, verwikkeld geraakt in een flinke strijd. Vanaf 2008 trad één van de twee aandeelhouders terug als bestuurder waardoor de andere aandeelhouder als enige bestuurder overbleef. Vanaf dat moment weigerde de mede-aandeelhouder die tevens bestuurder was de uittredende aandeelhouder noodzakelijke informatie te verschaffen omtrent de gang van zaken binnen de vennootschap. Ook blokkeerde hij elke dividenduitkering. Hierdoor konden de aandelen moeilijk worden gewaardeerd en waren de aandeelhouders verstoten van uitkeringen.

Naast mede-aandeelhouder óók vennootschap aangesproken

Dit heeft uiteindelijk geleid tot een procedure waarbij de ene aandeelhouder niet alleen zijn mede-aandeelhouder, maar óók de vennootschap aansprak. De vennootschap kan, aldus de wet, eveneens worden aangesproken indien de vennootschap zich onredelijk gedraagt of het gedrag van de mede-aandeelhouder aan de vennootschap kan worden toegeschreven.

Veroordeeld tot overname aandelen

Het kan zijn dat het gaat om een eigen gedraging van de vennootschap waardoor die verplicht is om de aandelen van de uittredende vennootschap over te nemen, maar ook kan het gedrag van een aandeelhouder worden toegerekend aan de vennootschap. Dit laatste was in deze kwestie het geval. De vennootschap werd door de rechter, zij het voorwaardelijk, veroordeeld tot overname van de aandelen.

Toets minder streng dan voorheen

Het is opmerkelijk dat de rechter tot dit oordeel komt. Kennelijk vond de rechter het dus genoeg dat er (1) geen noodzakelijke informatie werd verschaft en (2) dividenduitkeringen werden geblokkeerd. Op basis daarvan werd ook de vennootschap al (voorwaardelijk) veroordeeld tot overname. Deze toets is minder streng dan voorheen werd toegepast.

Zwaarwegende omstandigheden nooit benoemd

Dit lijkt een breuk met eerdere rechtspraak te zijn. Aanvankelijk werd nog aangenomen dat een vennootschap pas kan worden veroordeeld indien er ook nog sprake was van ‘zwaarwegende omstandigheden’. Aangezien nog nooit een vennootschap op grond van artikel 2:343 BW werd veroordeeld zijn de zwaarwegende omstandigheden nimmer benoemd geweest.

Uitspraak kort door de bocht

Hoe dan ook komt deze uitspraak enigszins kort door de bocht op mij over. Er wordt gemakkelijk over het (mogelijke) verbod op inkoop eigen aandelen heengestapt. Daarnaast lijkt het erop alsof de vennootschap als vangnet wordt gebruikt, mocht de aandeelhouder niet genoeg liquiditeit bezitten om de aandelen over te nemen. Niet blijkt op welke gronden de vennootschap precies (voorwaardelijk) wordt veroordeeld.

Waarom geen verkoop aandelen aan geïnteresseerde?

Aangezien er nog veel andere opties voor de uittredende aandeelhouder resteert, zoals bijvoorbeeld het te gelde maken van de aandelen door verkoop aan een geïnteresseerde (maar wel nog te zoeken) derde, vraag ik mij af of dit de weg is die gemakkelijk ingeslagen moet worden. Het is wachten tot deze norm geconcretiseerd wordt.