Verzoek onderhandse verkoop aandelen: aandeelhouders belanghebbenden?

De positie van de aandeelhouder van een BV bij de uitwinning van verpande aandeel De gedeelten waarin het kapitaal van een BV of NV is verdeeld.
» Meer over aandeel aandelen is niet altijd helder. Hoewel de belangen evident lijken, wordt een aandeelhouder niet zonder meer als belanghebbende aangemerkt in een procedure omtrent de verkoop van de aandelen, zo blijkt uit een recente uitspraak van de voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam. Ondernemingsrecht advocaat Hidde Reitsma legt uit.

Verzoek tot onderhandse verkoop van verpande aandelen

Het ging in deze zaak om het volgende. RBS heeft aan Ramblas BV een lening verstrekt van € 200 miljoen. Ramblas houdt 100% van de aandelen van Delma BV. Tot zekerheidsrecht Zakelijke rechten die strekken tot ter zekerheid van een vordering, zoals pand en hypotheek.
» Meer over zekerheidsrecht zekerheid van nakoming van de lening is ten gunste van RBS een pandrecht gevestigd op de aandelen van Ramblas in Delma. De aandeelhouders van Ramblas, de heren A en B, hebben zich hoofdelijke aansprakelijkheid schuldenaren gezamenlijk aansprakelijk voor een en dezelfde schuld. Betaling van de een werkt bevrijdend voor de ander, jegens de schuldeiser.
» Meer over hoofdelijke aansprakelijkheid hoofdelijk garant gesteld tot een maximum van € 40 miljoen voor de verplichtingen van Ramblas en de heer A heeft uit hoofde van een achtergestelde lening ruim € 36 miljoen aan Ramblas ter beschikking Uitspraak in een verzoekschriftprocedure
» Meer over beschikking beschikking gesteld.

Verzuim: uitwinning pandrecht

Ramblas is haar betalingsverplichting niet nagekomen en verkeert in verzuim De situatie dat, en de periode waarin een schuldenaar nalaat een opeisbare prestatie te verrichten.
» Meer over verzuim verzuim. RBS wil daarom tot uitwinning van haar pandrecht Een pandrecht is een beperkt recht strekkende om op de daaraan onderworpen goederen een vordering tot voldoening van een geldsom bij voorrang boven andere schuldeisers te verhalen.
» Meer over pandrecht pandrecht overgaan. Een beslaglegger of pandhouder kan in dat kader de voorzieningenrechter verzoeken toestemming te geven voor een onderhandse verkoop van die aandelen (in plaats van een openbare veiling Een openbare verkoop.
» Meer over veiling executieveiling, dat in beide gevallen het uitgangspunt is). RBS had namelijk een koper bereid gevonden de aandelen over te nemen en zij verwacht bij een openbare verkoop geen hogere opbrengst te kunnen behalen. Ramblas en Delma hebben al enige tijd geen bestuurder, en zijn niet in deze procedure verschenen. Eén van de twee aandeelhouders van Ramblas (en dus indirect aandeelhouder van Delma), de heer A, is wel verschenen en stelt dat hij bevoegd is verweer tegen de vordering van RBS te voeren, omdat hij als belanghebbende moet worden aangemerkt.

Pandrecht en parate executie

Als zekerheidstelling van een betalingsverplichting kan een schuldeiser een pandrecht vestigen op goed Goederen zijn alle zaken en alle vermogensrechten.
» Meer over goed goederen van een schuldenaar, dus ook op bijvoorbeeld aandelen op naam in een BV. Komt de schuldenaar zijn betalingsverplichting niet na, dan kan de schuldeiser het pandrecht uitwinnen zonder executoriale titel, dat wil zeggen zonder eerst een vonnis van de rechtbank te verkrijgen. Daarbij kan hij, als de schuldenaar failliet is, handelen als ware ‘geen faillissement’. Dit heet het recht van parate executie Recht om zonder tussenkomst van rechter een goed waarop een hypotheek- of pandrecht rust openbaar te verkopen om verhaal te halen op de opbrengst. 
» Meer over parate executie parate executie.

Uitwinning pandrecht: openbare of onderhandse verkoop?

Om een pandrecht op aandelen uit te winnen zal de pandhouder de verpande aandelen moeten verkopen om de schuld op de opbrengst te verhalen. De wet (artikel 3:250 BW) schrijft in dit geval een openbare verkoop voor. Op verzoek van de pandhouder of de pandgever kan de voorzieningenrechter van de rechtbank echter bepalen dat het pand op een andere wijze wordt verkocht, bijvoorbeeld onderhands. Zo’n verzoek doet zich voor in deze zaak.

Verzoekschriftprocedure voor onderhandse verkoop

De voorzieningenrechter dient eerst een oordeel te geven over de vraag of de heer A als belanghebbende kan worden aangemerkt. In tegenstelling tot in een dagvaardingsprocedure, is er bij een verzoekschriftprocedure niet enkel sprake van een “eisende” partij (verzoeker) en een “verwerende” partij als partijen bij de procedure. Een verzoekschrift Zaken die niet met een dagvaarding beginnen, worden ingeleid met een verzoekschrift. De wet verbindt een aantal minimumvereisten aan de inhoud van een verzoekschrift.
» Meer over verzoekschrift verzoekschrift kan door één partij worden ingediend en worden behandeld door de rechtbank zonder dat er een andere partij bij betrokken is (of wordt genoemd). Er kunnen echter wel (rechts)personen zijn die een belang hebben bij de uitkomst van de procedure. In de wet (artikel 282 Wetboek van Rechtsvordering) is daarom bepaald dat iedere belanghebbende een verweerschrift Als er bij de rechtbank door een advocaat een verzoekschrift is ingediend, wordt de verwerende partij, de verweerder, in de gelegenheid gesteld om een verweerschrift in te dienen.
» Meer over verweerschrift verweerschrift kan indienen.

Wanneer wordt aandeelhouder als belanghebbende gezien?

De voorzieningenrechter overwoog in deze zaak dat bij de vraag of iemand als belanghebbende kan worden aangemerkt moet worden gekeken in hoeverre deze (rechts)persoon door de uitkomst van de procedure zodanig in zijn eigen belang kan worden getroffen dat deze persoon redelijkerwijs zich daartegen mag verweren. Of in hoeverre deze persoon op een andere manier zo betrokken is geweest bij het onderwerp dat in de procedure wordt behandeld, dat daarin het belang ligt om in de procedure te verschijnen.

Benadeling van de individuele aandeelhouders

De enkele omstandigheid dat de heer A aandeelhouder is van Ramblas acht de voorzieningenrechter onvoldoende, aangezien zijn directe en persoonlijke belang daarmee niet op voorhand vast staat. De voorzieningenrechter verwijst hier naar het arrest ABP-Poot (Hoge Raad 2 december 1994 LJN ZC 1564) waarin door de Hoge Raad is uitgemaakt dat indien een bepaalde gedraging (zoals in dit geval de uitwinning van de pandrechten) de rechtspositie of vermogenspositie van de vennootschap in nadelige zin beïnvloedt, daarmee niet zonder meer sprake is van een (rechtens relevante) benadeling van de individuele aandeelhouders. Een gedraging met negatieve gevolgen geeft de individuele aandeelhouder dan ook geen eigen aanspraak.

Voorzieningenrechter: aanhouder is belanghebbende

Echter, de voorzieningenrechter acht bijzondere omstandigheden aanwezig om in deze zaak de heer A wél als belanghebbende aan te merken. Het feit dat Ramblas bij het ontbreken van een bestuurder in het geheel niet in de gelegenheid zou zijn om haar zienswijze in deze procedure naar voren te brengen en het feit dat de heer A zijn financiële lot in sterkere mate dan gebruikelijk afhankelijk heeft gemaakt van de nakoming door Ramblas van haar verplichtingen. Ten aanzien van het verzoek tot onderhandse verkoop overweegt de voorzieningenrechter dat moet worden onderzocht of bij een van de voorgeschreven openbare verkoop afwijkende wijze van verkoop, een zo hoog mogelijke opbrengst van het pand zal worden bereikt. RBS heeft dit voldoende aannemelijk gemaakt en het verzoek wordt dan ook toegewezen.

Positie aandeelhouder bij uitwinning pandrechten

Uit deze zaak blijkt dat het geen vast gegeven is dat een aandeelhouder in de bij de verkoop van verpande aandelen betrokken vennootschap ook belanghebbende is bij een verzoek tot onderhandse verkoop. Het hangt af van de omstandigheden van het geval of de aandeelhouder zich in een dergelijk procedure zelfstandig kan verweren. Heeft u vragen over deze zaak of een vergelijkbare casus? De advocaten van AMS Advocaten hebben ruime ervaring op het gebied van het ondernemingsrecht en uitwinning van zekerheidsrecht Zakelijke rechten die strekken tot ter zekerheid van een vordering, zoals pand en hypotheek.
» Meer over zekerheidsrecht zekerheden.