De uitleg van het dictum

Dikwijls komt het voor dat partijen door de rechter worden veroordeeld, maar dat het dictum (de uiteindelijke beslissing van de rechter) voor onduidelijkheid zorgt. Zeker wanneer er aan een veroordeling dwangsommen zijn verbonden, kan het voor partijen vervelend zijn wanneer er onduidelijkheid bestaat over de uitleg van het dictum. Advocaat procesrecht Sjoerd Yntema licht toe hoe het dictum moet worden uitgelegd aan de hand van een uitspraak.

Hoge Raad inzake Volvo/X

In deze zaak had de bestuurder van een vrachtwagen bij een eenzijdig ongeval met de door hem bestuurde vrachtwagen ernstig letsel opgelopen. Bij dat ongeval is de kantelbare cabine van de vrachtwagen naar voren op het wegdek geklapt. De rechtbank heeft bij eindvonnis geoordeeld dat sprake is geweest van een gebrek in de zin van art. 6:185 BW in het vergrendelmechanisme van de cabine van de vrachtwagen en heeft voor recht verklaard dat (de rechtsvoorgangster van) Volvo “aansprakelijk is voor het door [X] ten gevolge van het ongeval (…) opgelopen letsel en de daaruit voor [X] voortvloeiende schade (…)”. Het hof heeft dat vonnis bekrachtigd.

Volvo is in cassatie Het beroep dat tegen een arrest van het Hof kan worden ingesteld bij de Hoge Raad
» Meer over cassatie cassatie gegaan bij de Hoge Raad en heeft betoogd dat het dictum van het eindvonnis van de rechtbank te ruim is geformuleerd en dat het hof dat dictum had moeten herformuleren in die zin, dat (de rechtsvoorgangster van) Volvo aansprakelijk is voor het door de chauffeur “ten gevolge van het gebrek (in het vergrendelmechanisme van de cabine van de truck)” opgelopen letsel en de daaruit voor de chauffeur voortvloeiende schade.

Uitleg van het dictum

De Hoge Raad overweegt in zijn arrest dat het dictum van een uitspraak “moet worden uitgelegd met inachtneming van de overwegingen die tot die beslissing hebben geleid”, waarbij hij verwijst naar een tweetal eerder arresten (1 en 2).

Voor de betekenis en de omvang van het dictum, moet dus gezocht worden in de overwegingen die de rechter in het lichaam van de uitspraak daaraan wijdt en waarin hij zijn beslissing motiveert. Een rechter moet inzicht verschaffen in de (rationele) redenering die ten grondslag ligt aan zijn (rechts)oordeel. Dit maakt het mogelijk dat de beslissing voor partijen en derden, waaronder rechters in hogere instantie, controleerbaar en aanvaardbaar is. Het dictum kan dus niet worden geïsoleerd van de overwegingen en bij tegenstrijdigheden in het dictum zal voor een sluitende uitleg gezocht moeten worden in de overwegingen.

Tot slot

De Hoge Raad wijst de vordering in dit geval af wegens een gebrek aan belang, maar laat zich wel uit over de maatstaf die geldt voor uitleg van het dictum. Partijen zullen dus na een uitspraak goed moeten nagaan waar zij precies toe zijn veroordeeld en indien hier onduidelijkheid over bestaat, de strekking van de veroordeling moeten afleiden uit de overwegingen van de rechter.