Stiekem gemaakte geluidsopname: onrechtmatig verkregen bewijs?

Onrechtmatig verkregen bewijs

In civiele procedures geldt de hoofdregel dat de partij die iets stelt dat bij betwisting dient te bewijzen. De wet bepaalt dat een partij bewijs In het Nederlandse procesrecht geldt als hoofdregel dat de rechter alleen die feiten of rechten aan zijn beslissing ten grondslag mag leggen, die in de rechtszaak aan hem ter kennis zijn gekomen of zijn gesteld en die zijn komen vast te staan.
» Meer over bewijs bewijs kan leveren door alle middelen en dat de waardering van het bewijs aan het oordeel van de rechter is overgelaten. In principe is bewijs dus vormvrij en kan bewijs voor een stelling op elke manier geleverd worden. Dat komt omdat het belang van waarheidsvinding in civiele procedures zwaarwegender wordt geacht dan het belang van uitsluiting van bewijs. In het strafrecht ligt dat anders: daar is de bewijslevering aan veel meer regels gebonden.

In deze blog behandelt advocaat Thomas van Vugt een situatie waarin de civiele rechter oordeelde dat bepaald bewijs buiten beschouwing moest blijven omdat het onrechtmatig Ieder handelen of nalaten dat in strijd is met een wet of met de maatschappelijke betamelijkheid.
» Meer over onrechtmatig onrechtmatig verkregen was. Dat is vrij uitzonderlijk.

Waar ging het om?

Het ging in deze zaak om een mishandeling in de familiaire sfeer waarbij een vrouw de broer van haar stiefvader te lijf zou zijn gegaan en onder meer een krachtige vuistslag zou hebben uitgedeeld met letsel als volg. Het slachtoffer had vervolgens aangifte gedaan maar het Openbaar Ministerie seponeerde de zaak. Een vervolgens over dat sepot De beslissing van het OM om niet tot vervolging van een strafbaar feit over te gaan.
» Meer over sepot sepot ingediend klaagschrift haalde ook niets uit. De instantie die over het sepot moest oordelen had namelijk bepaald dat er onvoldoende wettig en overtuigend bewijs was van een strafbaar feit en oordeelde dat het Openbaar Ministerie inderdaad niet hoefde te vervolgen. Hiermee was het strafrechtelijke traject dus definitief beëindigd.

Het slachtoffer had daarnaast echter ook een civiele procedure aangespannen om zijn schade als gevolg van de mishandeling vergoed te krijgen. Het slachtoffer stelde in deze civiele procedure te zijn mishandeld. De vrouw die hij daarvan beschuldigde betwiste dat. Zij stelde dat zij het slachtoffer niet had geslagen of geschopt maar alleen in de richting van de deur had geduwd waarbij er wat duw- en trekwerk zou zijn ontstaan. Toen het slachtoffer haar niet wilde loslaten, had zij zich moeten los trekken en daarbij was misschien het gezicht van het slachtoffer geraakt.

Bewijslevering door heimelijke geluidsopname?

Omdat de mishandeling dus werd betwist moest het slachtoffer (in lijn met de hoofdregel ‘wie stelt die bewijst’ in civiele procedures) het bewijs leveren voor zijn stelling te zijn mishandeld. Het slachtoffer wilde dat bewijs leveren door een stiekem gemaakte bandopname van een gesprek met de broer van het slachtoffer en de stiefvader van de vrouw. De vraag was of deze geluidsopname in de procedure mocht meedoen als bewijs.

Bewijs niet snel uitgesloten

Eerst ging de rechter in op de hoofdregel. Art. 152 Rv bepaalt dat bewijs door alle middelen kan worden geleverd en dat de waardering van het bewijs aan het oordeel van de rechter is overgelaten, tenzij de wet anders bepaalt. In een civiele procedure geldt dus niet als algemene regel dat de rechter op onrechtmatig verkregen bewijs geen acht mag slaan. In beginsel moeten het algemene maatschappelijke belang dat de waarheid in rechte aan het licht komt en het belang dat partijen erbij hebben hun stellingen in rechte aannemelijk te kunnen maken namelijk zwaarder hebben te wegen dan het belang van uitsluiting van bewijs. Alleen als sprake van bijkomende omstandigheden is, kan terzijdelegging van dat bewijs gerechtvaardigd zijn.

Bewijslevering door alle middelen

De hoofdregel in civiele procedures is dat bewijs in principe door alle middelen geleverd kan worden maar manieren waarop bewijslevering kan plaatsvinden is niet onbegrensd: als sprake is van onrechtmatig verkregen bewijs én van bijkomende omstandigheden, dan kan het bewijsmiddel In het Nederlandse procesrecht geldt als hoofdregel dat in een rechtszaak bewijs kan worden geleverd door alle middelen.
» Meer over bewijsmiddel bewijsmiddel buiten beschouwing moeten blijven.

Bewijsmiddel in strijd met verschoningsrecht

De rechter stelde allereerst vast dat de opname stiekem was gemaakt. Het slachtoffer had daarbij expres verklaringen van zijn broer ontlokt en die stiekem opgenomen met als doel om die opnames vervolgens te kunnen gebruiken als bewijs in een civiele procedure tegen de stiefdochter van zijn broer. De rechter vond dat het slachtoffer hierdoor had gehandeld in strijd met het wettelijke verschoningsrecht.

Opname onrechtmatig verkregen bewijs

Het verschoningsrecht Het recht van een getuige om te zwijgen en geen getuigenverklaring af te leggen.
» Meer over verschoningsrecht verschoningsrecht betekent dat iemand niet kan worden verplicht te hoeven getuigen tegen familieleden. De wetgever heeft hier gemeend dat het belang van de waarheidsvinding moet wijken voor het recht van de getuige om vanwege zijn bloed- of aanverwantschap (tot de tweede graad ingesloten) te weigeren een verklaring af te leggen. De rechter vond daarom dat de geluidsopname moest worden bestempeld als onrechtmatig verkregen bewijs en dus buiten beschouwing moest blijven.

Hierdoor loopt de zaak voor het slachtoffer niet goed af. De rechter kwam namelijk tot de conclusie dat het slachtoffer er niet in was geslaagd om de door hem gestelde toedracht van de fysieke aanvaring tussen hem en de vrouw te bewijzen. Zijn vorderingen werden dan ook afgewezen.

Het komt in het civiele recht niet vaak voor dat bewijs als onrechtmatig verkregen wordt beschouwd. Dat kan alleen als sprake is bijkomende omstandigheden. Volgens de rechter was dat hier aan de orde: door de handelwijze van het slachtoffer was het verschoningsrecht van de getuige namelijk omzeild.