Tenuitvoerlegging van een Amerikaans vonnis in Nederland: een praktisch overzicht

Waar het de tenuitvoerlegging van Amerikaanse rechterlijke vonnissen in Nederland betreft, is er geen sprake van rechtstreekse erkenning op grond van een bindend Nederlands verdrag of Europese regelgeving. Anders dan binnen de EU, waar lidstaten vaak elkaars vonnissen erkennen door middel van vastgestelde regels, dient een ander pad te worden bewandeld in het geval van Amerikaanse vonnissen. Volgens Nederlands recht, in het bijzonder artikel 431 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, kunnen Amerikaanse vonnissen in Nederland ten uitvoer worden gelegd door hetzij:

1. De ‘verkapte exequaturprocedure’ , hetzij
2. Het opnieuw aanhangig maken Het starten van een procedure bij de rechter door een dagvaarding of een verzoekschrift.
   » Meer over aanhangig maken aanhangig maken van de originele vordering bij een Nederlandse rechter voor een nieuw proces.

In de praktijk wordt de snellere en efficiëntere optie — de verkapte exequaturprocedure — in bijna alle gevallen gebruikt. Hoe werkt deze dan?

De verkapte exequaturprocedure

In 2014 beschreef het ‘Gazprom-arrest’ van de Hoge Raad der Nederlanden wanneer een buitenlands vonnis (met inbegrip van een vonnis van een Amerikaanse rechtbank) in Nederland erkend en ten uitvoer gelegd kan worden. De Hoge Raad identificeerde vier essentiële voorwaarden, waaraan allemaal moet worden voldaan:

1. Bevoegdheid: de bevoegdheid van de rechter die het vonnis wees, is gebaseerd op een bevoegdheidsgrond die algemeen aanvaard wordt door internationale normen;
2. Zorgvuldige rechtsgang: het buitenlandse vonnis werd gewezen in een gerechtelijke procedure die aan de eisen van een zorgvuldige rechtsgang voldeed en toereikende waarborgen bood; en
3. Openbare orde: erkenning van het buitenlandse vonnis is niet in strijd met de Nederlandse openbare orde;
4. Verenigbaarheid: het buitenlandse vonnis is niet onverenigbaar met een vonnis van een Nederlandse rechter tussen dezelfde partijen of met een eerder vonnis van een buitenlandse rechter tussen dezelfde partijen in een geschil met hetzelfde onderwerp en gebaseerd op dezelfde rechtsvordering, mits een dergelijk eerder vonnis vatbaar is voor erkenning in Nederland.

Dankzij deze beginselen konden in de afgelopen jaren diverse Amerikaanse vonnissen in Nederland erkend worden, waaronder de volgende:

• 2020: Een vonnis van een rechtbank in de staat Florida werd erkend door de Rechtbank Den Haag.
• 2021: Een Caraïbische rechtbank op Aruba (dat deel uitmaakt van Nederland) erkende een vonnis uit de staat Missouri op basis van bovengenoemde Gazprom-criteria.
• 2021: Het Gerechtshof in Den Bosch erkende een vonnis uit de staat Tennessee, hoewel een schadevergoeding als straf (‘punitive damages’) niet gehandhaafd werd (meer over dit onderwerp leest u hieronder).
• 2023: Een vonnis van een rechtbank in de staat Texas werd erkend door de Rechtbank van Noord-Holland.

Uitzondering: schadevergoeding als straf

Schadevergoeding als straf (punitive damages), een vaak voorkomend element in Amerikaanse rechterlijke vonnissen, vormt een uitdaging bij het verkrijgen van tenuitvoerlegging in Nederland. Het Nederlandse rechtssysteem is gericht op compensatie in plaats van straf, en schadevergoeding als straf wordt in het algemeen beschouwd als strijdig met de Nederlandse openbare orde.

Hoewel de mate waarin schadevergoeding als straf in het Nederlandse rechtssysteem kan worden ingevoerd, een veel besproken onderwerp is, heeft de Hoge Raad hier nog geen arrest over gewezen. In een zaak uit 2021 benadrukte de Nederlandse advocaat-generaal dat hoewel het Nederlandse recht zich niet geheel verzet De gedaagde die door de rechter bij verstek is veroordeeld, kan daar in verzet tegen komen.
» Meer over verzet verzet tegen de erkenning van buitenlandse vonnissen met schadevergoeding als straf, deze doorgaans toch worden afgewezen. Schadevergoeding als straf is bedoeld om te straffen en af te schrikken in plaats van compensatie te bieden voor daadwerkelijke schade, hetgeen in strijd is met de Nederlandse benadering van schadevergoeding, die een volledige compensatie dient te bieden voor de geleden schade — niets meer en niets minder.

Europese context: kan een Amerikaans vonnis overal in de EU ten uitvoer worden gelegd?

Een kritische overweging voor bedrijven en personen is of een in Nederland erkend Amerikaans vonnis ten uitvoer kan worden gelegd in andere lidstaten van de EU. Het antwoord op die vraag is waarschijnlijk nee.

Op grond van jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie is het waarschijnlijk – maar nog niet zeker – dat een in een bepaald rechtsgebied verkregen exequatur voor een Amerikaans vonnis niet kan worden overgedragen naar andere rechtsgebieden binnen de EU. Normaliter is dit mogelijk op grond van een EU-verdrag, namelijk Verordening (EU) Nr. 1215/2012. Dit is waarschijnlijk niet het geval waar het gaat om Nederlandse erkenningsprocedures, vanwege een arrest van het Europese Hof van Justitie uit april 2022 (J/H Limited).

Deze Europese zaak betreft een geschil over de tenuitvoerlegging in Oostenrijk van een veroordeling tot betaling in een vonnis dat door de High Court of Justice van Engeland & Wales gewezen werd op basis van twee in Jordanië gewezen vonnissen. Het Europese Hof van Justitie oordeelde dat op grond van Verordening (EU) Nr. 1215/2012 een veroordeling tot betaling in een vonnis dat door een rechtbank van een lidstaat (Engeland & Wales) gewezen werd op basis van in een derde staat (Jordanië) gewezen definitieve vonnissen, een vonnis vormt en uitvoerbaar is in de andere lidstaten (in dit geval Oostenrijk), indien het gewezen werd na een procedure op tegenspraak in de lidstaat van oorsprong (Engeland & Wales) en daar uitvoerbaar verklaard werd. Dit betekent waarschijnlijk dat een Nederlands vonnis waarin een Amerikaans vonnis op grond van het Gazprom-arrest erkend wordt (bijv. zonder een volledige procedure op tegenspraak), niet op grond van de Verordening in andere lidstaten van de EU erkend en ten uitvoer gelegd kan worden. Dit is ook de zienswijze in Nederlandse juridische literatuur.

Conclusie

In het algemeen worden Amerikaanse vonnissen erkend in Nederland, behalve in het geval van schadevergoeding als straf. Bovendien geldt dat, hoewel Nederlandse erkenning mogelijk is, u niet zonder meer mag aannemen dat dit zal leiden tot tenuitvoerlegging in de gehele EU. Wanneer u een Amerikaans vonnis hebt dat ten uitvoer gelegd dient te worden in Nederland, of wanneer u vragen hebt over hoe de Nederlandse rechter omgaat met buitenlandse vonnissen, aarzel dan niet om contact op te nemen met Lennard Noordzij voor advies.