Uitspraak R-C: getuigenverhoor zaak Shell vs. Nigeriaanse weduwen niet achter gesloten deuren

In de lopende rechtszaak van vier Nigeriaanse weduwen tegen Shell, verzocht de advocate van de weduwen om de verhoren van twee getuigen achter gesloten deuren te houden. Volgens de advocate zouden de getuigen gevaar lopen als zij tegen Shell zouden getuigen. De rechter-commissaris deed uitspraak. Advocaat procesrecht Marco Guit bespreekt de zaak.

Shell beschuldigd van medeplichtigheid executies

In deze spraakmakende zaak beschuldigen eiseressen Shell van medeplichtigheid bij de executies van hun echtgenoten in Nigeria in 1995. De zaak heeft al veel aandacht in de pers gekregen, vanwege de vergaande consequenties van een eventuele veroordeling van Shell. De rechtbank heeft opdracht De overeenkomst waarbij iemand anders dan op grond van een arbeidsovereenkomst diensten verrichten voor een opdrachtgever.
» Meer over opdracht opdracht gegeven aan de weduwen om bewijs In het Nederlandse procesrecht geldt als hoofdregel dat de rechter alleen die feiten of rechten aan zijn beslissing ten grondslag mag leggen, die in de rechtszaak aan hem ter kennis zijn gekomen of zijn gesteld en die zijn komen vast te staan.
» Meer over bewijs bewijs te leveren van hun claim dat Shell medeverantwoordelijk is. Zij willen hiervoor twee getuigen oproepen. Maar volgens de weduwen lopen de getuigen groot gevaar als zij belastende verklaringen afleggen. Daarom hebben zij de rechtbank verzocht om sluiting van de deuren tijdens het verhoor van twee getuigen.

Persoonlijke levenssfeer getuigen

De advocate van de weduwen beroept zich op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van deze getuigen. Zij wijst erop dat getuige A in 1995 ook al een verklaring heeft afgelegd. Hij kwam hier echter zodanig in gevaar dat hij moest vluchten naar het buitenland alwaar hij een vluchtelingenstatus heeft gekregen.

Grondrecht: Openbaarheid zitting

De rechter-commissaris overweegt allereerst dat openbaarheid van de zitting in de Grondwet is neergelegd, alsmede in artikel 27 lid 1 Wetboek van Rechtsvordering. Hierop wordt alleen onder bijzondere en in de wet voorziene omstandigheden een uitzondering gemaakt. Openbaarheid van de zitting valt ook onder het in artikel 6 EVRM neergelegde recht van eenieder op een eerlijke en openbare behandeling van zijn zaak.

Behandeling achter gesloten deuren

Op grond van artikel 6 EVRM kan de toegang tot de rechtszaal aan de pers en het publiek worden ontzegd onder de volgende omstandigheden:

• in het belang van de goede zeden, van de openbare orde of nationale veiligheid in een democratische samenleving;
• wanneer de belangen van minderjarigen of de bescherming van het privé leven van procespartijen dit eisen;
• wanneer de openbaarheid de belangen van een behoorlijke rechtspleging zou schaden.

R-C: gevaar te weinig concreet en objectief

De rechter-commissaris is in deze zaak niet overtuigd door de argumenten van de Nigeriaanse weduwen. De door hen geuite zorgen zijn niet objectief en concreet genoeg om een uitzondering op de openbaarheid van de zitting te rechtvaardigen. Het is onvoldoende aannemelijk gemaakt dat de getuigen daadwerkelijk repercussies zullen ondervinden als zij in deze zaak een getuigenverklaring Een getuigenverklaring kan alleen als bewijs dienen, voor zover die verklaring betrekking heeft op aan de getuige uit eigen waarneming bekende feiten.
» Meer over getuigenverklaring getuigenverklaring afleggen. De vordering om de deuren gesloten te houden wordt aldus afgewezen.

Mededelingsverbod toegewezen

Toch is de rechter-commissaris enigszins bezorgd om de positie van de getuigen. Het is immers niet uitgesloten dat de getuigen wel gevaar zullen lopen. Daarom wijst de rechter-commissaris een mededelingsverbod op aan alle aanwezigen tijdens de verhoren. Dit mededelingsverbod ziet op de namen van de twee getuigen en alle namen die deze getuigen in hun verklaring noemen.