Battle of forms bij algemene voorwaarden: wat zijn de spelregels?

In internationale handelsgeschillen wordt nogal eens getwist over de vraag welke algemene voorwaarden (‘AV’) van toepassing zijn op de gesloten overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
» Meer over overeenkomst overeenkomst. Het Nederlandse recht kent de zogeheten “first shot rule”. Duitsland kent bijvoorbeeld de “knocked out rule” en in het Weens Koopverdrag Verdrag waarin de koop van roerende zaken tussen internationale partijen is geregeld.
» Meer over weens Koopverdrag Weens Koopverdrag gaat weer uit van “last shot rule”. Advocaat Hidde Reitsma geeft een toelichting op deze termen aan de hand van een recente uitspraak.

De feiten van het geschil op een rij

Het geschil speelde zich af tussen een Duitse opdrachtgever en een Nederlandse opdrachtnemer. De Nederlandse partij moest voor de Duitse partij heipalen bewerken, maar heeft daarbij een onjuiste maatvoering aangehouden. De Duitse partij heeft daardoor schade geleden en heeft de Nederlandse partij daarvoor aansprakelijk gesteld. Partijen twisten vervolgens over de vraag welke AV van toepassing zijn op hun overeenkomst nu beide partijen ieder naar hun eigen AV hebben verwezen met daarin verschillende rechtskeuzes voor Nederlands en Duits recht. Er is dan ook sprake van een battle of forms.

Procedure over toepasselijkheid algemene voorwaarden

De Nederlandse partij heeft vervolgens aan de Nederlandse rechter gevraagd om een declaratoir vonnis Een vonnis waarmee de rechter door middel van een zogenaamde verklaring voor recht een rechtsverhouding tussen partijen vaststelt.
» Meer over declaratoir vonnis verklaring voor recht uit te spreken dat haar AV van toepassing zijn. De Duitse partij voert daartegen verweer en stelt dat haar AV van toepassing zijn. Daarnaast stelt de Duitse partij ook gelijk een reconventionele vordering in voor het verkrijgen van een schadevergoeding van de Nederlandse partij.

Rechter stelt eerst een voorvraag

De ‘voorvraag’ welke AV van toepassing zijn, dient te worden beantwoord aan de hand van het recht dat de overeenkomst zou beheersen indien er geen rechtskeuze was gemaakt. Op grond van de Rome I Verordening is in dit geval het recht van toepassing van het land waar de kenmerkende prestatie wordt geleverd. Dat is Nederland, zodat de voorvraag welke AV van toepassing zijn naar Nederlands recht dient te worden beantwoord.

Nederlands recht: First shot rule

Binnen het Nederlands recht is vervolgens artikel 6:225 lid 3 BW van belang, waarin is opgenomen dat indien aanbod en aanvaarding naar twee verschillende AV verwijzen, aan de tweede verwijzing geen werking toekomt wanneer daarbij niet tevens de toepasselijkheid van de andere AV uitdrukkelijk van de hand wordt gewezen. De rechter kijkt vervolgens hoe het proces van aanbod en aanvaarding heeft plaatsgevonden en concludeert dat de Duitse partij de AV van de Nederlandse partij niet uitdrukkelijk (genoeg) van de hand heeft gewezen. De uitkomst is dan ook dat de AV van de Nederlandse partij van toepassing zijn (gebleven) bij de aanvaarding door de Duitse partij. De vordering tot schadevergoeding wordt vervolgens afgewezen nu de Nederlandse partij met succes een beroep kan doen op haar exoneratiebeding.

Internationaal: Knocked out rule en last shot rule

Indien partijen een koopovereenkomst De overeenkomst waarbij de verkoper zich verbindt een zaak te geven aan de koper tegen betaling van een prijs.
» Meer over koopovereenkomst koopovereenkomst hadden gesloten, had de Nederlandse rechter bij de voorvraag naar het Weens Koopverdrag moeten kijken. In dat geval is het uitgangspunt de “last shot rule” en zijn de AV van toepassing van de partij die er het laatst naar verwijst. Binnen het Duitse recht is het uitgangspunt de “knocked out rule” en wordt gekeken naar beide AV: bepalingen die tegenstrijdig zijn, worden buiten toepassing gelaten en leemtes worden ingevuld naar aanvullend (internationaal) recht.

AMS uw advocaat in internationale handelsgeschillen

Bij internationale overeenkomsten is het vrij onzeker hoe een “battle of forms” afloopt: het hangt er maar net van af welke overeenkomst er is gesloten, welk recht van toepassing is, maar ook in welk land de rechter zich bevindt. Om die onzekerheid weg te nemen, zijn goede contractsafspraken noodzakelijk. De advocaten van AMS hebben veel ervaring met het opstellen van internationale handelscontracten en geschillen in het internationaal handelsverkeer.