De aansprakelijkheid van de notaris: een zwaarwegende zorgplicht

Hoe ver moet een notaris gaan in zijn onderzoeksplicht naar een in Spanje gelegen registergoed? Mag de notaris afgaan op de hem verstrekte informatie van een betrokken partij? Dat was de vraag die voorlag aan het hof Amsterdam in een recente uitspraak. Thomas van Vugt, advocaat gespecialiseerd in notarisaansprakelijkheid, gaat in op de zorgplicht De verplichting van een opdrachtnemer om de zorg van een goed opdrachtnemer in acht te nemen.
» Meer over zorgplicht zorgplicht van de notaris.

Overeenkomst van geldlening

De feiten in deze zaak zijn als volgt. De eiser De partij die gedagvaard wordt om te verschijnen in een rechtszaak wordt aangeduid als de gedaagde. Dit in tegenstelling tot de eiser, de partij die het initiatief tot de rechtszaak heeft genomen en daartoe door een gerechtsdeurwaarder een dagvaarding heeft laten betekenen aan de gedaagde.
» Meer over eiser eiser sluit een geldleningsovereenkomst met een horeca-ondernemer ten bedrage van € 3 miljoen. Partijen komen overeen dat de ondernemer ter meerdere zekerheidsrecht Zakelijke rechten die strekken tot ter zekerheid van een vordering, zoals pand en hypotheek.
» Meer over zekerheidsrecht zekerheid van de lening in de akte Een ondertekend geschrift, bestemd om tot bewijs te dienen.
» Meer over akte akte van schuldbekentenis de verplichting op zich neemt mee te werken aan het vestigen van een 2e hypotheek op zijn villa in Marbella. Deze zekerheidstelling is door de juridisch adviseur van schuldeiser zelf aangedragen.

Notaris laat onderzoek registergoed achterwege

De akte is, conform voorstel van schuldeiser, door de notaris van de ondernemer opgesteld en door partijen ondertekend en er is tevens een volmacht De bevoegdheid die een volmachtgever verleent aan een ander, de gevolmachtigde, om in zijn naam rechtshandelingen te verrichten.
» Meer over volmacht volmacht afgegeven door de ondernemer aan een derde om de hypotheek op het in de akte genoemde registergoed in orde te maken. Dan komt de horeca-ondernemer plotseling te overlijden. De schuldeiser komt na dit overlijden er achter dat het registergoed welke staat omschreven in de akte, niet de villa van de ondernemer is, maar een appartement dat aan de partner van de ondernemer behoort. En de villa in kwestie behoort slechts voor de helft toe aan de ondernemer. Schuldeiser heeft dus geen, dan wel minder, zekerheid voor de reeds afgegeven lening.

Klachtenprocedure bij tuchtcommissie notarissen

Na een tevergeefse klachtenprocedure bij de tuchtcommissie voor notarissen, begint schuldeiser een procedure voor de rechtbank. Hij vordert een declaratoir vonnis Een vonnis waarmee de rechter door middel van een zogenaamde verklaring voor recht een rechtsverhouding tussen partijen vaststelt.
» Meer over declaratoir vonnis verklaring voor recht dat de notaris aansprakelijk is wegens het schenden van zijn zorgplicht door niet te onderzoeken wie er precies eigenaar is van de villa. De rechtbank wijst de vorderingen af en schuldeiser gaat in hoger beroep Ons burgerlijk procesrecht kent het beginsel dat er onderzocht wordt in twee instanties: een ieder heeft het recht op een nieuwe behandeling van de zaak door een hogere rechter.
» Meer over hoger beroep hoger beroep.

Op notaris rust zwaarwegende zorgplicht

Het hof stelt voorop dat de notaris uit hoofde van zijn taak bij het verlijden van een akte, een zwaarwegende zorgplicht rust. Deze zorgplicht vloeit voort uit de op de notaris rustende verplichting om de zorgvuldigheid te betrachten van een redelijk bekwaam en redelijk handelend vakgenoot. Hieronder valt de plicht om, in geval van koop of hypotheekverstrekking, een onderzoek in te stellen naar de rechtstoestand van het registergoed (rechercheplicht).

Waarschuwingsplicht bij specifieke risico’s

In sommige omstandigheden wordt zelfs van de notaris verwacht dat hij de betrokken partijen verdergaande informatie verstrekt of zelfs waarschuwt over specifiek aan de voorgenomen handeling verbonden risico’s. De ratio hierachter is dat de notaris beroepshalve ervoor dient te waken dat er geen misbruik wordt gemaakt van ondeskundige partijen door sterkere partijen.

Geen schending zorgplicht door nalaten recherche

In dit geval echter is het hof van mening dat de notaris goede gronden had om een nader onderzoek naar de betreffende villa achterwege te laten. Niet alleen werd schuldeiser juridisch bijgestaan door een deskundige waardoor partijen gelijkwaardig waren, ook waren de gegevens met betrekking tot de villa en de hypotheek door schuldeiser zelf aangeleverd. De notaris mocht ervan uit gaan dat deze juist waren. Bovendien ging het hier niet om een hypotheekverstrekking als zodanig maar – slechts – een verplichting van de ondernemer om mee te werken aan een hypotheek. Tot slot was de tekst van de akte door de juridisch adviseur van schuldeiser goedgekeurd. Kortom, de notaris heeft zijn zorgplicht niet geschonden.