De entire agreement clausule onder de loep genomen

In overeenkomsten tussen commerciële partijen wordt regelmatig een zogenoemde entire agreement of volledige overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
» Meer over overeenkomst overeenkomst-bepaling opgenomen. Zo’n bepaling luidt meestal ongeveer als volgt: “Deze schriftelijke overeenkomst bevat alle afspraken die tussen partijen zijn gemaakt.” In deze blog wordt de entire agreement-bepaling onder de loep genomen. Want wat is eigenlijk de bedoeling van een entire agreement-bepaling? En welke werking heeft een entire agreement-bepaling naar Nederlands recht?

De herkomst en functie van de entire agreement-bepaling

De term entire agreement komt uit het Engels. Deze clausule (of bepaling) vindt zijn oorsprong in de Anglo-Amerikaanse rechtssfeer. De functie van de clausule in dergelijke rechtsstelsels is te bewerkstelligen dat partijen uitsluitend gebonden zijn aan de afspraken en voorwaarden die zij in de overeenkomst hebben vastgelegd. Alle verklaringen of toezeggingen die tijdens de onderhandelingen zijn gedaan, zijn dan uitgesloten, tenzij ze in het schriftelijke contract Een akte (schriftelijke vastlegging) van een overeenkomst.
» Meer over contract contract zijn opgenomen.

Uitleg van commerciële contracten aan de hand van de Haviltex-norm

Het gebruik van de entire agreement-clausule heeft dus een duidelijke functie in de Anglo-Amerikaanse rechtstraditie, maar hoe zit dit in het Nederlandse rechtsstelsel?

Eerder publiceerden wij een blog over de uitleg van overeenkomsten. In deze blog is aan de hand van rechtspraak van de Hoge Raad uiteengezet welke regels naar Nederlands recht gelden bij onder andere de uitleg van commerciële contracten. In wezen komt deze rechtspraak erop neer dat bij de uitleg van een overeenkomst nooit uitsluitend wordt uitgegaan van de letterlijke tekst. Ook bij commerciële contracten tussen commerciële partijen geldt namelijk de Haviltex-norm. Deze norm houdt kortgezegd in dat de uitleg van een tekst mede afhangt van de gemeenschappelijke partijbedoeling en de redelijke verwachtingen van partijen over en weer.

Verhouding entire agreement-bepaling tot de Haviltex-norm

De Hoge Raad heeft in het Lundiform/Mexx-arrest bepaald dat de entire agreement-bepaling naar Nederlands recht geen bijzondere betekenis heeft. Met andere woorden, de Haviltex-norm kan niet volledig worden uitgesloten door de opname van een entire agreement-bepaling. De bepaling kan dus niet voorkomen dat verklaringen van partijen die zijn gedaan in de fase voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst, geen enkele betekenis krijgen bij de uitleg van de overeenkomst.

Bepaalde omstandigheden kunnen er echter wel toe leiden dat een rechter in beginsel uitgaat van de meest voor de hand liggende taalkundige betekenis van de tekst van de overeenkomst. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan factoren zoals de commerciële aard van de overeenkomst, de professionaliteit van de partijen, de omvang en gedetailleerdheid van het contract, de wijze van totstandkoming en de aanwezigheid van een entire agreement-bepaling.

De entire agreement-bepaling kan er dus toe bijdragen dat de rechter primair een taalkundige uitleg hanteert. Tegelijkertijd moet de bepaling – net als alle andere contractsbepalingen – op zichzelf ook worden uitgelegd. De betekenis van de entire agreement-bepaling hangt af van de omstandigheden van het geval. In het bijzonder zijn de bewoordingen van de bepaling, de mate van gedetailleerdheid van de overeenkomst en de wijze waarop de bepaling tijdens de onderhandelingen ter sprake is gekomen relevant.

Als een rechter uitgaat van een taalkundige uitleg van een overeenkomst, ligt de bewijslast vervolgens bij de partij die een andere interpretatie verdedigt. Deze partij zal dan moeten aantonen dat de overeenkomst een andere (dan de taalkundige) betekenis heeft. De Haviltex-norm blijft in dat geval beslissend.

Conclusie

Naar Nederlands recht kan de Haviltex-norm niet worden uitgesloten bij de vraag welke betekenis aan bepalingen uit een overeenkomst moet worden toegekend. Bij professionele partijen die na uitvoerige onderhandelingen een zuiver commerciële overeenkomst sluiten, kan een entire agreement-bepaling er echter wel toe bijdragen dat de rechter in beginsel uitgaat van de meest voor de hand liggende taalkundige betekenis van de overeenkomst.

De entire agreement-bepaling kan dus in bepaalde gevallen invloed hebben op de uitleg van een overeenkomst. Het is daarom van belang dat partijen die een dergelijke bepaling wensen op te nemen in een overeenkomst, de contractsbepalingen zo duidelijk mogelijk formuleren. Immers, als de bepalingen van de overeenkomst door vage formuleringen voor meerdere interpretaties vatbaar zijn, zal een taalkundige uitleg alsnog niet volstaan. De rechter zal dan eerder redenen zien om rekening te houden met de partijbedoeling en de gerechtvaardigde verwachtingen van partijen over en weer.

Vragen?

Heeft u vragen over de entire agreement-bepaling? Neem gerust contact op met Kelly van Wees of een van onze andere verbintenissenrechtadvocaten.