Hof: hyperlinks geen schending auteursrecht maar wel onrechtmatig

Het Hof Amsterdam heeft een opmerkelijke uitspraak gedaan in een zaak tussen twee uitgeverijen en een wiskundeleraar die op zijn website links had geplaatst die leidden naar auteursrechtelijke beschermd materiaal. Het Hof oordeelde dat een hyperlink zelf geen inbreuk op auteursrecht Het exclusieve recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen.
» Meer over auteursrecht auteursrecht oplevert, maar dat de leraar wel onrechtmatig handelde door behulpzaam te zijn bij het vinden van de inbreukmakende internetpagina’s. Wat zijn de gevolgen voor anderen die hyperlinks plaatsen op hun sites? Advocaat Hidde Reitsma licht de uitspraak toe.

Hyperlinks verwijzen naar inbreukmakende internetadressen

De uitgeverijen Noordhoff en Thieme geven schoolboeken uit waaronder wiskundeboeken. Een wiskundeleraar had op zijn website ten behoeve van zijn leerlingen hyperlinks geplaatst naar een server waarop internetadressen stonden van pagina’s met de letterlijke uitwerkingen van Noordhoff c.s. In een procedure vorderde Noordhoff c.s. de wiskundeleraar te verbieden inbreuk te maken op hun auteursrecht.

Auteursrechtelijk beschermd werk: origineel karakter en creatie zintuiglijk waarneembaar

Het Hof stelde allereerst vast dat de uitwerkingen die letterlijk uit het antwoordenboek waren opgenomen en op de server waren geplaatst, auteursrechtelijk beschermde werken waren. Dat de wiskundige vraagstukken slechts tot één juist antwoord kunnen leiden, doet volgens het Hof niet af aan het originele karakter van het werk. Immers, niet alleen bij het formuleren van de lesstof en opgaven moet de maker creatieve keuzes maken, maar ook bij de wijze van uitwerking van de opgave.

Inbreuk auteursrecht door openbaarmaking?

Vervolgens is de vraag of de wiskundeleraar het auteursrecht van Noordhoff c.s. had geschonden. Artikel 1 Auteurswet bepaalt dat enkel de maker van een werk het recht heeft dit werk openbaar te maken en te verveelvoudigen (behoudens de beperkingen bij de wet gesteld). Dit noemen we het auteursrecht van de maker. Noordhoff c.s. voert aan dat de wiskundeleraar dit recht heeft geschonden door zonder toestemming de uitwerkingen te plaatsen op de server waarnaar hij op zijn website heeft gelinkt. Het Hof acht deze stelling niet bewezen. Hoewel er wel sprake is van een inbreuk op Noordhoff’s auteursrecht (de uitwerkingen zijn immers illegaal op internet geplaatst, wat een openbaarmaking inhoudt), kan niet worden vastgesteld dat de wiskundeleraar hiervoor verantwoordelijk is.

Faciliteren in het vinden van inbreukmakende publicatie is onrechtmatig

Het Hof vervolgt echter dat de leraar door het plaatsen van de hyperlinks derden (in vergaande mate) behulpzaam was en acht dit in dit geval in strijd met de zorgvuldigheid die het maatschappelijke verkeer betaamt. Met andere woorden: door via hyperlinks te verwijzen naar pagina’s waarvan de inhoud het auteursrecht van Noordhoff c.s. schendt, handelt de wiskundeleraar onrechtmatig Ieder handelen of nalaten dat in strijd is met een wet of met de maatschappelijke betamelijkheid.
» Meer over onrechtmatig onrechtmatig (en is daardoor in beginsel aansprakelijk voor eventuele schade die Noordhoff c.s. lijden).

Wat zijn de gevolgen van deze uitspraak?

Op internetsites en blogs worden regelmatig hyperlinks geplaatst naar andere internetpagina’s en sites. En vaak ook naar sites waarop werk staat dat zonder toestemming van de rechthebbende is geplaatst op internet. Denk ook aan films, muziek of foto’s. Betekent deze uitspraak nu dat iedereen die deze links plaatst onrechtmatig handelt en risico loopt op claims? Naar mijn mening zal dat in de praktijk meevallen. In dit geval was de leraar bewust van het feit dat de sites waarnaar hij verwees inbreuk maakte op het auteursrecht van Noordhoff c.s. Niettemin verwijderde hij de links niet ondanks dringend verzoek hiertoe van Noordhoff. Hierdoor werd een procedure onvermijdelijk. Daarnaast is er in deze zaak volgens het Hof sprake van een direct aan de links gerelateerde schade: omdat de uitwerkingen op internet zijn gepubliceerd en door de leraar bereikbaar zijn gemaakt, zal Noordhoff c.s. minder boeken verkopen en daardoor inkomsten derven. Bovendien was de wiskundeleraar de enige die naar de servers met de uitwerkingen verwees en waren zijn verklaringen over zijn betrokkenheid bij de plaatsing van de uitwerkingen twijfelachtig. De praktijk zal moeten uitwijzen hoe deze uitspraak door andere rechters wordt geïnterpreteerd.