De verzorging van een welvarende partner: natuurlijke verbintenis?

Het hof oordeelde in een recent erfrechtgeschil dat de overleden moeder van eisers, haar kinderen, bij leven geen aanspraak had op de erfenis van haar eerder overleden levenspartner. Ondanks de langdurige relatie was er geen sprake van een morele verplichting van de man om zijn partner verzorgd achter te laten nu de vrouw een grote mate van financiële zelfstandigheid bezat. Advocaat verbintenissenrecht Hidde Reitsma legt uit wanneer er sprake is van een natuurlijke verbintenis Een rechtens niet-afdwingbare verbintenis.
» Meer over natuurlijke verbintenis natuurlijke verbintenis.

Erfgenamen dagvaarden executeur

In de uitspraak van het hof speelde het volgende. Een man en een vrouw hebben  een langdurige relatie. De man wordt terminaal ziek en geeft aan een notaris te kennen dat hij al zijn tegoeden op zijn bankrekeningen alsmede in beleggingsfondsen en effecten aan de vrouw wil nalaten. Echter, nog voordat het ontwerptestament kon worden getekend, overleed de man. Vervolgens overlijdt de vrouw twee jaar later. De kinderen (uit een vorig huwelijk) van de overleden vrouw hebben in een procedure de executeur van de man gedagvaard en stellen dat de vrouw aanspraak had op een legaat van de man. Nu de vrouw inmiddels is overleden, vorderen de kinderen als erfgenamen van de vrouw, de tegoeden die de man aan de vrouw had willen nalaten.

Hof: geen verzorgingsverplichting van de man

In hoger beroep overweegt het hof allereerst dat er geen rechten aan het ontwerptestament kunnen worden ontleend aangezien de man dit stuk niet heeft ondertekend. De kinderen voeren als tweede grondslag aan dat er sprake is van een natuurlijke verbintenis van de man om de vrouw verzorgd achter te laten. Het hof is van oordeel dat hier geen sprake van is. De vrouw beschikte voor haar overlijden over een eigen inkomen waarmee zij in haar eigen levensonderhoud kon voorzien. Voorts bezat zij een eigen hypotheekvrij huis. De vrouw was dus financieel zelfstandig. Niet gebleken is dat de wederzijdse welstand en behoefte van de man en de vrouw zodanig was dat hieruit een dringende morele (zorg)verplichting van de man jegens de vrouw uit voortvloeit. Dat zij een gemeenschappelijke huishouding hadden en lange tijd als partners samen leefden, doet hier niet aan af. Het hof wijst de vordering van de kinderen af.

Natuurlijke verbintenis: dringende morele verplichting

Als twee partijen een overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
» Meer over overeenkomst overeenkomst sluiten, kunnen zij hiervan nakoming afdwingen bij de rechter. Sommige verbintenissen kunnen echter niet rechtens worden afgedwongen. Dit noemen we natuurlijke verbintenissen. Zo resteert na verjaring van een vordering een natuurlijke verbintenis: de verplichting tot voldoening is dan niet meer afdwingbaar, maar bestaat op zichzelf nog wel.

Morele verplichting tot zorg

Een natuurlijke verbintenis bestaat ook wanneer iemand jegens een ander een dringende morele verplichting heeft. Vooral in het huwelijksvermogensrecht en erfrecht kom je natuurlijke verbintenissen tegen in de vorm van de verzorgingsplicht. Zo kan bijvoorbeeld voor de ene echtgenoot een natuurlijke verbintenis bestaan om te waarborgen dat de andere echtgenoot ook na het einde van het huwelijk in de echtelijke woning kan blijven wonen.