Koop van onderneming: non-conformiteit bij waardeloze goodwill?

Als je een nieuwe boot koopt en die zinkt bij het te water gaan, dan voldoet deze niet aan wat je van een nieuwe boot mag verwachten. Er is dan sprake van non-conformiteit Non-conformiteit houdt in dat een verkochte zaak, mede gelet op de aard van de zaak en de mededelingen die de verkoper over de zaak heeft gedaan, niet de eigenschappen bezit die de koper op grond van de koopovereenkomst mocht verwachten.
» Meer over non-conformiteit non-conformiteit. Maar als je een notarispraktijk koopt en vervolgens blijkt dat je voorganger in het verleden fraude heeft gepleegd, voldoet de onderneming dan aan de verwachtingen die je mocht hebben? Hoe beoordeelt een rechter non-conformiteit bij gekochte goodwill? Advocaat verbintenissenrecht Marco Guit legt uit.

Goodwill: cliëntenbestand, relatiebestand en know-how

In deze zaak hebben de eisende notarissen een praktijk van gedaagde De partij die gedagvaard wordt om te verschijnen in een rechtszaak wordt aangeduid als de gedaagde.
» Meer over gedaagde gedaagde gekocht voor NLG 800.000, waarvan NLG 600.000 als vergoeding van goodwill. Nog geen twee jaar na de overname heeft de fiscale recherche tijdens een onderzoek fraude vastgesteld in de handelspraktijken van gedaagde en heeft zij naheffingsaanslagen opgelegd aan een aantal voormalige opdrachtgevers. Deze opdrachtgevers hebben, naast gedaagde, ook de notarissen aansprakelijk gesteld voor deze aanslagen.

Ontbinding bij non-conformiteit koopovereenkomst

De notarissen stellen dat er sprake is van non-conformiteit: de aan hen geleverde onderneming beantwoordt niet aan wat zij redelijkerwijs van de kwaliteit van praktijkuitoefening en de goodwill mochten verwachten. Door de fraude is de reputatie van het kantoor beschadigd en is er van de kostbare goodwill weinig meer over. Zij vorderen gedeeltelijke ontbinding van de koopovereenkomst én terugbetaling van het bedrag dat voor de goodwill betaald is. Voorts eisen de notarissen een schadevergoeding in verband met misgelopen omzet.

Wat mochten partijen verwachten van goodwill?

Na afwijzing van de vordering door de rechtbank en het hof heeft de Hoge Raad in 2011 bevestigd dat bij de verkoop van een onderneming een tekortkoming Alle gevallen waarin hetgeen de schuldenaar verricht in enig opzicht achter blijft bij hetgeen de verbintenis vergt, ongeacht of deze handelwijze de schuldenaar toerekenbaar is of niet.
» Meer over tekortkoming tekortkoming in de nakoming van de overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
» Meer over overeenkomst overeenkomst ook kan bestaan indien de overgedragen onderneming (niet wat betreft de activa maar) wat betreft de goodwill niet beantwoordt aan hetgeen de koper op grond van overeenkomst mocht verwachten.

Garanties bij koop onderneming

De zaak is terugverwezen naar het hof voor een herbeoordeling. Gedaagde heeft opgeworpen dat er nimmer garanties met betrekking tot de goodwill zijn afgegeven, en er dus geen sprake kan zijn van non-conformiteit. Het hof overweegt dat garanties in een koopovereenkomst de verwachting van partijen over en weer kunnen concretiseren en dat hierdoor verder vastgelegd kan worden onder welke omstandigheden de geleverde onderneming wel en niet aan de overeenkomst beantwoordt. Zo werken partijen zelf de (open) wettelijk norm van conformiteit uit. Als er geen garanties zijn overeengekomen, zoals hier het geval, dan doet dit niet aan de algemene non-conformiteitsregeling af. Sterker, deze open norm geldt dan juist omdat verder niet is geconcretiseerd wat de koper mocht verwachten.

Bewijsopdracht: reputatie kantoor geschaad?

Of er nu sprake is van non-conformiteit voor wat betreft de goodwill acht het hof doorslaggevend of in de klantenkring van de notarissen en in de plaatselijke gemeenschap ophef is ontstaan na de aan het licht gekomen fraude van hun voorganger en of de reputatie daadwerkelijk hierdoor is geschaad. Omdat dit niet vaststaat krijgen de notarissen een bewijsopdracht. Wordt vervolgd.