Wanneer is sprake van non-conformiteit van een schilderij?

Onlangs oordeelde het hof Amsterdam in een arrest over de aansprakelijkheid De gehoudenheid van een persoon of bedrijf om schade ontstaan uit een onrechtmatige daad of wanprestatie te vergoeden.
» Meer over aansprakelijkheid aansprakelijkheid van een veilinghuis bij de veiling Een openbare verkoop.
» Meer over veiling veiling van een oude meester. Mocht de koper er op vertrouwen dat hij een schilderij had gekocht van een oude meester, dat in goede staat verkeerde? In principe gaat mededelingsplicht boven onderzoeksplicht, maar in deze zaak oordeelde het hof  dat gezien de omstandigheden van het geval de onderzoeksplicht van de koper er aan in de weg staat dat hij een beroep kan doen op non-conformiteit van het schilderij. 

Aansprakelijkheid veilinghuis

De koper heeft op een door een gerenommeerd veilinghuis georganiseerde veiling een schilderij gekocht van een oude meester voor € 37.000,-. Het veilinghuis had een conditierapport opgesteld. In dat rapport, als ook in de veilingvoorwaarden is vermeld dat alle uitdrukkingen van het veilinghuis in conditierapporten slechts de opinie van het veilinghuis weergeven en nooit kunnen worden gezien als vaststaand feit of enige garantie De waarborg dat een gekocht product deugdelijk is.
» Meer over garantie garantie afgegeven door het veilinghuis. Over de conditie van het schilderij vermeldt het rapport dat slechts sprake zou zijn van kleine retoucheringen op het schilderij. De oude meester Jan Josefsz. Van Goyen is vermeld als schilder.

Koper vordert terugbetaling van de koopprijs

In een door de koper na de koop ingesteld onderzoek naar de conditie en herkomst van het schilderij is vervolgens geconcludeerd dat het schilderij dusdanig is geretoucheerd dat, hoewel het oorspronkelijk waarschijnlijk als een eigenhandig werk van de meester kon worden gezien, het in de huidige toestand door de grootschalige retoucheringen niet meer als eigenhandig werk kan worden aangemerkt. Later is door een andere restaurateur heeft vastgesteld dat het schilderij voor meer dan de helft zou zijn overgeschilderd. De koper spreekt het veilinghuis vervolgens aan voor de door haar geleden schade. Zij vordert daarbij terugbetaling van de koopprijs en vergoeding van de kosten die zijn gemaakt voor het inschakelen van de experts.

Geen sprake van non-conformiteit

De kernvraag is of het schilderij aan de overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
» Meer over overeenkomst overeenkomst tussen de koper en het veilinghuis beantwoordde. Met andere woorden: is er sprake van een non-conformiteit Non-conformiteit houdt in dat een verkochte zaak, mede gelet op de aard van de zaak en de mededelingen die de verkoper over de zaak heeft gedaan, niet de eigenschappen bezit die de koper op grond van de koopovereenkomst mocht verwachten.
» Meer over non-conformiteit non-conformiteit nu het schilderij voor meer dan de helft blijkt te zijn geretoucheerd, hetgeen meebrengt dat het schilderij niet meer kan worden aangemerkt als eigenhandig werk van de meester? Hierbij is het van belang of het schilderij, gelet op de aard van de zaak en de mededelingen die de verkoper over de zaak heeft gedaan, de eigenschappen bezat die de koper op grond van de overeenkomst mocht verwachten (artikel 7:17 BW). De zaak betreft een schilderij uit de zeventiende eeuw verkocht op een veiling als onderdeel van een verzameling “oude meesters”.

Rechtbank: veilinghuis gaf geen garantie

De rechtbank overweegt echter dat hoewel in het conditierapport is opgenomen dat sprake zou zijn van een schilderij van de meester, het veilinghuis expliciet heeft aangegeven dat zij met het noemen van de naam van de meester in relatie tot het schilderij slechts haar mening tot uitdrukking heeft willen brengen en dat zij die mening niet als feit heeft willen benoemen en evenmin als een garantie. Ook is er in het rapport vermeld dat sprake is geweest van restauratie van het schilderij waarbij retoucheringen hebben plaatsgevonden en uit welk (beperkte) onderzoek dit is gebleken. Gezien deze mededelingen rustte er op de koper een onderzoeksplicht naar de staat en de authenticiteit en staat van het schilderij. De rechtbank oordeelt dan ook de koper niet mocht verwachten dat het schilderij niet zou zijn geretoucheerd.

Verklaring partijgetuige

Tot slot doet de koper nog een beroep op een afspraak die tussen partijen zou zijn gemaakt die inhield dat het veilinghuis de koopsom zou terugbetalen indien na onderzoek door een expert zou blijken dat het schilderij voor meer dan 40% zou zijn geretoucheerd. Om zijn stelling te bewijzen heeft de koper zichzelf als getuige laten oproepen. Omdat de koper echter partij is in de procedure, is hij aan te merken als een zogenaamde ‘partijgetuige’. Een verklaring van een dergelijke getuige kan echter alleen dienen tot aanvullend bewijs In het Nederlandse procesrecht geldt als hoofdregel dat de rechter alleen die feiten of rechten aan zijn beslissing ten grondslag mag leggen, die in de rechtszaak aan hem ter kennis zijn gekomen of zijn gesteld en die zijn komen vast te staan.
» Meer over bewijs bewijs. Nu de koper geen ander bewijs aan heeft kunnen dragen, acht het hof niet bewezen dat de vermeende afspraak tussen partijen is gemaakt.