Overbedeling en beheersdaden bij een nalatenschap: wat houdt dit in?

Recentelijk heeft de rechtbank een vonnis gewezen tussen twee erfgenamen waarin de vraag aan de orde kwam of één van de erfgenamen zonder toestemming van de ander mocht overgaan tot verhuur van een woning welke in de nalatenschap viel. Dit was (uiteraard) niet toegestaan. Toch ontstaan er vaak geschillen over het beheer van nalatenschappen. Hoe is dit geregeld? Advocaat verbintenissenrecht Hidde Reitsma, gespecialiseerd in de afwikkeling van erfenissen, staat stil bij enkele begrippen uit het erfrecht.

Gemeenschap van nalatenschap

Een nalatenschap (een erfenis) die toekomt aan meerdere erfgenamen wordt als een bijzondere gemeenschap aangemerkt. Een gemeenschap is volgens de wet aanwezig wanneer één of meer goed Goederen zijn alle zaken en alle vermogensrechten.
» Meer over goed goederen toebehoren aan twee of meer personen (deelgenoten genaamd) gezamenlijk. Men spreekt in het erfrecht dan ook wel over de gemeenschap van een nalatenschap. De erfgenamen zijn bij het openvallen van de nalatenschap gezamenlijk eigenaar van de (onverdeelde) nalatenschap. De nalatenschap is immers nog niet is verdeeld tussen de erfgenamen. Pas na verdeling is er geen sprake meer van een gemeenschap.

Sluiten huurovereenkomst is een beheersdaad

Het ging in deze zaak over een woning die in een onverdeelde nalatenschap Een onverdeelde nalatenschap is een erfenis die nog niet is verdeeld onder de erfgenamen.
» Meer over onverdeelde nalatenschap onverdeelde nalatenschap viel. Er waren twee erfgenamen, die elk voor 50% gerechtigd waren tot de nalatenschap. Een van de erfgenamen dat de woning zonder toestemming van de andere verhuurd. De rechtbank in deze casus was van oordeel dat het aangaan van een huurovereenkomst met betrekking tot een woning in de nalatenschap moet worden aangemerkt als een beheersdaad. Voor beheersdaden is toestemming van alle deelgenoten vereist. Dus in dit geval mocht de ene erfgenaam niet zonder instemming van de ander tot verhuur overgaan. Omdat de woning later werd toebedeeld aan de andere erfgenaam (die niet had verhuurd) moest de erfgenaam deie zonder toestemming had verhuurd de door de andere geleden schade vergoeden.

Beheer- en beschikkingsdaden: door deelgenoten gezamenlijk

Hoe zit het eigenlijk met het beheer van een nalatenschap die nog onverdeeld is? Ten aanzien van een gemeenschap is op grond van de wet ieder van de deelgenoten bevoegd om handelingen te verrichten die zien op onderhoud van het goed of die niet kunnen worden uitgesteld. Andere beheersdaden worden verricht door de deelgenoten tezamen. Daden die niet kunnen worden aangemerkt als beheersdaden, worden beschikkingsdaden genoemd. Ook voor deze daden zijn deelgenoten uitsluitend tezamen bevoegd.

Overbedeling aan een erfgenaam

In de onderhavige procedure kwam verder aan de orde dat erfgenaam 1 was “overbedeeld”. Erfgenaam 1 had echter (in een eerdere procedure) de woning uit de nalatenschap  toebedeeld gekregen. Het gevolg daarvan was dat deze erfgenaam was overbedeeld: hij zou hierdoor meer krijgen dan zijn erfdeel (en dus dan erfgenaam 2). Daarom had de rechtbank erfgenaam 1 bij de toebedeling van de woning  verplicht om een vergoeding (overbedelingsuitkering) te betalen aan erfgenaam 2. Hiermee zou de overbedeling worden gecompenseerd. Erfgenaam 1 kocht als het ware de andere erfgenaam uit. Dit is een praktische oplossing als er goederen in de gemeenschap zijn die niet eenvoudig verdeeld kunnen worden.

Wijze van verdeling van een gemeenschappelijk goed

De wet bepaalt dat er bij de verdeling van een gemeenschappelijk goed drie ‘smaken’ van verdeling zijn. Iedere deelgenoot heeft het recht verdeling te verlangen. Instandhouding van de gemeenschappelijke eigendom Het het meest omvattende recht dat men op een zaak kan hebben. Eigendom is het recht om over een zaak (stuk grond, voorwerp, hoeveelheid geld enz.) naar eigen goeddunken te beschikken.
» Meer over eigendom eigendom kan dus alleen met goedvinden van alle deelgenoten. De door de wet genoemde wijzen van verdeling zijn:

1. toedeling van een gedeelte van het goed aan ieder der deelgenoten; daarvoor is echter wel vereist dat de aard van het goed een dergelijke opdeling toestaat.
2. overbedeling van een of meer deelgenoten tegen vergoeding van de overwaarde;
3. verdeling van de netto-opbrengst van het goed of een gedeelte daarvan, nadat dit op een door de rechter bepaalde wijze zal zijn verkocht.

AMS Advocaat bij de vereffening nalatenschap

Bij de verdeling van een nalatenschap komt veel kijken, met name als er een woning in de boedel valt of er substantiële schulden zijn. Niet zelden ontstaat er tussen de erfgenamen discussie over wie waar recht op heeft. Soms kan het daarom raadzaam zijn een vereffenaar te benoemen die namens de erfgenamen de nalatenschap verdeelt. AMS Advocaten heeft veel ervaring bij het vereffenen van nalatenschappen. Indien u vragen heeft over de verdere afwikkeling van een negatieve nalatenschap of van een nalatenschap waarvan de vereffening Liquidatie van een ontbonden rechtspersoon of op de afwikkeling van een nalatenschap
» Meer over vereffening vereffening door de erfgenamen niet vlot, dan kunt u gerust contact opnemen.