De partij die bij vonnis geheel of grotendeels in het ongelijk wordt gesteld, wordt in beginsel in de kosten veroordeeld. Als er sprake is (of was) van een (familie)relatie tussen partijen, dan kan de rechter ervoor kiezen beide partijen de eigen kosten te laten dragen. Dit wordt het compenseren van de kosten door de rechter genoemd.
De rechter moet uitgaan van vastgestelde forfaitaire vergoedingen, waardoor de proceskostenveroordeling in de praktijk vaak slechts een gedeelte betreft van de in totaal gemaakte kosten.