Overdrachtsverbod van vordering, pandrecht nog mogelijk?

Het is gebruikelijk dat banken in ruil voor financiering zekerheidsrecht Zakelijke rechten die strekken tot ter zekerheid van een vordering, zoals pand en hypotheek.
» Meer over zekerheidsrecht zekerheid verlangen van een kredietnemer, bijvoorbeeld in de vorm van een pandrecht Een pandrecht is een beperkt recht strekkende om op de daaraan onderworpen goederen een vordering tot voldoening van een geldsom bij voorrang boven andere schuldeisers te verhalen.
» Meer over pandrecht pandrecht op vorderingen. Maar wat als nadien blijkt dat de kredietnemer in overeenkomsten met zijn opdrachtgevers heeft afgesproken dat hij zijn vorderingen op deze opdrachtgevers niet mocht overdragen aan derden? Kan de bank ondanks een dergelijk verbod wel een pandrecht verkrijgen? Advocaat gespecialiseerd in pandrecht Marco Guit legt uit.

Vordering overdragen: wanneer kan het?

Een schuldeiser en schuldenaar kunnen met elkaar overeen te komen dat een vermogensrecht Een recht dat overdraagbaar is of er toe strekt de rechthebbende stoffelijk voordeel te verschaffen, of dat is verkregen in ruil voor of in het vooruitzicht gesteld stoffelijk voordeel.
» Meer over vermogensrecht vermogensrecht, zoals een vordering, niet overdraagbaar is. Een dergelijk beding heeft in principe alleen zogenaamde obligatoire werking. Dit betekent dat een overdracht Overdracht is het overdragen van een recht (indien het een recht van eigendom betreft: in eigendom) aan een ander.
» Meer over overdracht overdracht van (of de vestiging van een beperkt recht Een zakelijk recht dat is afgeleid uit een meer omvattend recht, dat met het beperkte recht is bezwaard.
» Meer over beperkt recht beperkt recht, zoals een pandrecht op) deze vordering strijdig is met dit beding en om die reden wanprestatie oplevert. De schuldeiser schiet in dat geval namelijk toerekenbaar tekort in zijn verplichting (de belofte (bij getuigenverhoor) De plechtige belofte van een getuige om de waarheid te vertellen tijdens een getuigenverhoor.
» Meer over belofte (bij getuigenverhoor) belofte om niet over te dragen) uit de overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
» Meer over overeenkomst overeenkomst (de verbintenis) ten aanzien van de schuldenaar.

Goederenrechtelijke werking: vordering niet overdraagbaar

Maar er is nog een tweede smaak. Op grond van artikel 3:83 lid 2 BW kan de overdraagbaarheid van vorderingsrechten door een beding tussen een schuldeiser en een schuldenaar ook met zogenaamde goederenrechtelijke werking worden uitgesloten. Er is geen sprake van beschikkingsonbevoegdheid, de vordering is simpelweg niet overdraagbaar. Overdracht in strijd met het beding resulteert in dat geval niet alleen in wanprestatie Niet nakomen van verplichtingen uit overeenkomst maakt schadeplichtig.
» Meer over wanprestatie wanprestatie, maar de overdracht is daarnaast ook ongeldig. Dit geldt ook voor de vestiging van een pandrecht.

Verbodsbepaling: een kwestie van uitleg

Om te bepalen welke werking een verbodsbepaling toekomt, komt het aan op de uitleg van het beding. In een recente uitspraak van de rechtbank Amsterdam nam de rechter in lijn met eerdere uitspraken niet alleen de taalkundige betekenis in overweging maar woog ook de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan de betreffende bepaling mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten mee. Het zogenaamde Haviltex-criterium. Alle omstandigheden van het geval zijn van betekenis. Deze omstandigheden worden gewaardeerd naar de maatstaven van redelijkheid en billijkheid Een bron van ongeschreven objectief recht waaraan mensen zich moeten gedragen jegens elkaar.
» Meer over redelijkheid en billijkheid redelijkheid en billijkheid. De rechtbank beoordeelde overeenkomsten van twee verschillende vennootschappen. In de meeste gevallen was sprake van obligatoire werking. De curator van de failliete vennootschappen kon in het laatste geval om die reden geen aanspraak maken op (terug)betaling van deze vorderingen. Er was immers geen geldig pandrecht tot stand gekomen ten behoeve van de bank.

AMS: advocaat gespecialiseerd in pandrecht

Heeft u vragen over de uitleg van (verbods)bepalingen in een contract Een akte (schriftelijke vastlegging) van een overeenkomst.
» Meer over contract contract of in algemene voorwaarden? Of wilt u advies over de vestiging van een pandrecht of andere zekerheidsrechten? Neem dan gerust contact met een van onze advocaten op.